نگاهی مختصر به دو رویکرد افراطی و تفریطی و آسیب زا در باب تقریب مذاهب اسلامی (از مخالفان تقریب تا تقریبی های ضد تقریب!)
نگاهی مختصر به دو رویکرد افراطی و تفریطی و آسیب زا در باب تقریب مذاهب اسلامی (از مخالفان تقریب تا تقریبی های ضد تقریب!)
مقدمه ی بحث
یکی از مسائلی که از بدو طرح آن به صورت رسمی همواره مورد بحث مخالفان و موافقان و منتقدان و مصلحان قرار گرفته و دیدگاه های متعددی در مورد آن ارائه شده، مساله ی تقریب مذاهب اسلامی [1] می باشد.
بدیهی است که سخن گفتن از این مساله و بیان اهمیت و ابعاد آن و بررسی نظر مخالفان و موافقان و منتقدان و قائلان به اصلاحِ برخی دیدگاه های مشهور، نیازمند مطالبی مفصل و سلسله وار می باشد که از حوصله ی این بحث خارج است. [2]
هدف ما از طرح این موضوع، همانطور که از عنوان پیداست، بررسی مختصر دو دیدگاه «افراطی» و «تفریطی» در مورد مساله ی «تقریب مذاهب اسلامی» می باشد که از نظر ما هر دو دیدگاه کاملا انحرافی و آسیب زا بوده و منجر به تحریف هویت شیعی و فساد آن از درون می گردد.
طرح بحث
قطعا سؤال اصلی مخاطبان گرامی آن است که مقصود ما از دو دیدگاه «افراطی» و «تفریطی» چیست؟
مقصودمان از دو دیدگاه «افراطی» و «تفریطی» را چنین توضیح می دهیم:
الف) دیدگاه افراطی نسبت به تقریب مذاهب اسلامی
برداشت های غلط و افراطی و ناصواب از قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام و کلام علما تا جایی که در «عمل» منجر به «انکار و یا ترک برخی عقائد مکتب امامیه»، «تقیه کردن در مواضعی که نیازی به تقیه نیست» ،«تغییر عقائد شیعه ی امامیه و تحریف آن» و «به تعطیلی کشاندن مباحث علمیِ به دور از اهانت» می گردد.
* دقت داشته باشید که سخن ما آن است که این گروه «در عمل» چنین دیدگاهی را ثابت می کند و الا بسیاری از منتسبان به این دیدگاه افراطی و انحرافی چه بسا «در قول و گفتار» مدعی پاسبانی از حریم تشیع یا دفاع از عقائد مکتب اهل بیت و عدم عدول از مسلمات نیز بشوند!
* نکته ی مهم دیگر آن که این دیدگاه چنین افراطی را صرفا نسبت به پیروان مکتب اهل بیت عیهم السلام اعمال می کند و نه تنها با مخالفان شیعه چنین رفتار نمی کند، بلکه در مواردی دست آنان را باز تر هم می گذارد!
ب) دیدگاه تفریطی نسبت به تقریب مذاهب اسلامی
برداشت های غلط و افراطی و ناصواب از قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام و کلام علما تا جایی که در «عمل» منجر به «باطل خواندن اصل مساله ی تقریب مذاهب اسلامی»، «عدم اعتقاد به تعاملات مثبت و سازنده با پیروان مذاهب و ادیان مختلف»،«تغییر عقائد شیعه ی امامیه و تحریف آن» و «تسریع در حکم کردن نسبت به مخالفان فکری و عقیدتی» می گردد.
بیان شاخصه های دو دیدگاه
با دقت در رفتار و کردار این دو گروه در می یابیم که این دو گروه شاخصه هایی دارند و به تبع این شاخصه ها اعمالشان پیامدهایی برای تشیع ناب دارد.
شاخصه ها و پیامدهای کلی دیدگاه افراطی
- عدم اهتمام به روایات اهل بیت علیهم السلام و رد کردن بسیاری از روایات و احادیث معتبره به صورت تعمدی یا غیر تعمدی
- اهانت و بی احترامی یا برچسب زدن به علماء و مراجع و آن دسته از فقهاء که نظراتشان موافق این افراد نباشد
- اخذ منهج و روش از روایات تقیه ای یا نا معتبر
- بی ثمر خواندن بحث امامت و اثبات خلافت امیر المؤمنین علیه السلام در عصر حاضر
- بهانه قرار دادن شرایط حساس جهان اسلام برای تعطیل کردن مباحث کلامی و اختلافی بین شیعه و مخالفان شیعه
- مصادره ی برخی از علمای شیعه و سعی در همسو جلوه دادن تمام و کمال افکار ایشان با خود
- هزینه کردن از انقلاب اسلامی و امام خمینی (رض) و رهبری جهت تایید افکار انحرافی خویش
- انکار برخی از عقائد مکتب اهل بیت علیهم السلام بر خلاف ادعای حفاظت و صیانت از عقائد حقه ی مکتب اهل بیت علیهم السلام
- تضعیف هویت شیعی در گذر زمان
- تسریع در حکم بر مخالفان فکری و زدن برچسب هایی چون «انگلیسی» و «آمریکایی» و «جاسوس» و ... به منتقدان و مخالفان فکری
- مخالفت با برگزاری کرسی های آزاد اندیشی و مناظرات دینی - مذهبی به بهانه ی بر هم خوردن تقریب مذاهب و عدم امکان داوری منصفانه در چنین مناظراتی
- مخالفت با اصل برگزاری برخی مجالس عزا یا شادی و بدعت خواندن آن
- ترجیح دادن منافع حزبی و سیاست زدگی بر قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام و نظرات علمای سَلَف
- ادعای وجود روابط نیکو بین اهل بیت علیهم السلام و خلفاء ثلاثه
و ...
شاخصه ها و پیامدهای کلی دیدگاه تفریطی
- اهانت به علماء و مراجع و آن دسته از فقهاء که نظراتشان موافق این افراد نباشد
- اخذ منهج و روش از روایات نا معتبری که بعضا در هیچ مصدر معتبری نیز نقل نشده است
- تسریع در حکم بر مخالفان فکری و زدن برچسب هایی چون «بتری» به منتقدان و مخالفان فکری (توجه داشته باشید که از دید ما، گروه اول (دیدگاه افراطی) نوبتریه یا بتریه ی جدید [3] هستند اما با تسریع در حکم بر دیگران آن طور که طرفداران دیدگاه تفریطی چنین می کنند مخالفیم)
- سیاست زدگی و داخل کردن حب و بغض های صرفا سیاسی در مسائل صد در صد عقیدتی و فقهی
- عدم اعتقاد به تعامل سازنده با پیروان مذاهب و ادیان مختلف یا وجود خلل و نقص در دیدگاهشان نسبت به منزلت اجتماعی و حقوق شهروندی مخالفان فکری
- مصادره ی برخی از علمای شیعه و سعی در همسو جلوه دادن تمام و کمال افکار ایشان با خود
و ...
نکته ی1: الزاما چنین نیست که پیروان یکی از این دو دیدگاه تمامی شاخصه های فوق را با خود به همراه داشته باشند.بلکه پس از بررسی دیدگاه های اشخاص و تطبیق آن بر تعریف و شاخصه ها می توان نظر قطعی داد که آیا آن شخص پیرو یکی از این دو دیدگاه است یا خیر؟
نکته ی2: تمامی این شاخصه ها در عملکرد افراد سنجیده می شود و نه در اقوالشان.چرا که پیروان هر دو نظریه مدعی هستند که تفکرشان منطبق بر مکتب اهل بیت علیهم السلام و آموزه های ناب ایشان می باشد اما این عملکرد دو گروه است که ادعای ایشان را رد می کند.بنا بر این معیار سنجش، عملکرد است و نه سخن و ادعای افراد.
توضیحات پایانی (مهم)
1- اینجانب (نگارنده ی این یادداشت) اعتقاد راسخ و کامل به مساله ی «تقریب مذاهب اسلامی» بر مبنای دیدگاه آیت الله العظمی بروجردی رحمه الله دارم. [3]
2- از آن جا که ممکن است برخی از معتقدین به دیدگاه انحرافی و آسیب زای «افراطی» که توضیح آن در بالا آمد، به بنده (نگارنده ی این یادداشت) برچسب هایی همچون ضدیت با نظام و امام خمینی (رض) و رهبری بزنند، ایشان را اولا به پست ثابت وبلاگ [کلیک کنید] ارجاع می دهم و ثانیا مجددا بر این مساله تاکید می کنم که ما قائل به ولایت فقیه و پایبند به انقلاب اسلامی هستیم و چنین برچسب زدن هایی سیره ی معاویة بن ابی سفیان بوده است.
http://al-shia.blog.ir/post/371
البته بدیهی است همانطور که مقام معظم رهبری - حفظه الله - نیز بارها تاکید کرده اند، نظرات علمی و کارشناسی که حتی مخالف نظرات ولی فقیه باشد به هیچ عنوان به معنای مخالفت با ولایت فقیه نیست. [4]
3- ممکن است برخی ادعا کنند که بخشی از مدافعان نظریه ی اول کسانی هستند که اصطلاحا «انقلابی» یا از مدافعان نظام به حساب می آیند.
پاسخ آن است که :
اولا: در بین طرفداران هر دو نظریه کسانی داریم که هم اصطلاحا «انقلابی» و هم «ضد انقلابی» می باشند.
ثانیا: نوع دیدگاه به انقلاب و نظام الزاما ارتباطی با نحوه ی نگرش به تک تک مسائل فقهی و کلامی و اخلاقی و اجتماعی و حتی صحیح العقیده یا فاسد العقیده بودن ندارد.
ثالثا: نقد ما بر اصل این دو نگرش (افراطی و تفریطی) است و نه نگرش سیاسی این افراد.از دید ما طرفداران این دو نظریه ی انحرافی افراطی و تفریطی در دیدگاه های سیاسیشان چه انقلابی باشند چه ضد انقلاب چه سکولار و چه لیبرال و ... مهم آن است که این دیدگاهشان انحرافیست و الزاما ارتباطی هم به نحوه ی نگرش سیاسیشان ندارد.
بنا بر این ابزار قرار دادن نگرش سیاسی این افراد به منظور نقد شدن یا نقد نشدن عین سیاست زدگی و به انحراف بردن مباحث علمی است و نوعی مغلطه و فرار به جلو به حساب می آید.
4 - گروهی هستند که ممکن است در ظاهر به صورت صریح منکر تفکر تقریب مذاهب شوند اما در حقیقت نمی توان آن ها را جزو آن دسته ای به حساب آورد که در موردشان توضیح دادیم.چرا که برخی از این افراد در حقیقت منکر اصل تقریب مذاهب اسلامی نیستند و انتقاد اصلی آنان نسبت به نحوه ی اجرا می باشد.
[1] از دید ما (نگارنده ی این مطلب) استفاده از لفظ «تقریب» دقیق تر و علمی تر از استفاده از لفظ «وحدت» می باشد و به همین دلیل حتی الامکان از به کار بردن کلمه ی «وحدت» خودداری کرده و به جای آن از لفظ «تقریب» استفاده می کنیم.
[2] ان شاء الله در این وبلاگ در قالب مطالبی جداگانه به این موارد اشاره خواهیم کرد.
[3] ان شاء الله در آینده ی نزدیک در مورد «نوبتریه» خواهیم نوشت.
[4] ان شاء الله در آینده ی نزدیک دیدگاه بدون تحریف و دقیق آیت الله بروجردی در مورد مساله ی تقریب مذاهب اسلامی در وبلاگ قرار خواهد گرفت.
[5] مقام معظم رهبری حفظه الله: «هیچ نظر کارشناسی که مخالف با نظر رهبری باشد به معنای مخالفت با ولایت نیست»
http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=20685
