سلسله سرقت های علمی سید کمال حیدری در کتاب «اللباب فی تفسیر الکتاب» [15]
سلسله سرقت های علمی سید کمال حیدری در کتاب «اللباب فی تفسیر الکتاب» [15]
در مطالب قبلی مقدمات مهمی را در باب ضرورت نقد افکار و آراء و روش «سید کمال حیدری» و همچنین «سرقت علمی» نوشتیم که مطالعه ی این دومطلب قبل از مطالعه ی مطلب پیش روی شما مخاطبان گرامی بسیار ضروری است :
چرا نقد «سید کمال حیدری» ؟!
مقدمه ای بر سرقت های علمی «سید کمال حیدری»
در این مطلب همانطور که از عنوان مشخص است ، قصد داریم تا به یکی از سرقت های علمی پرشمار «سید کمال حیدری» در کتاب «اللباب فی تفسیر الکتاب» اشاره کنیم.
سید کمال حیدری در صفحه ی 394 و 395 می نویسد :
والتحقیق أن یقال: إنّ الأصل الواحد فى هذه المادّة یفید طیب عیش وحسن حال، ویقابله البؤس وهو مطلق الشدّة والضیق، وقد یجعل فى قبالها الضرّ، وهو الشرّ المتوجّه للشىء ویقابله النفع؛ قال تعالى: (وَ لَئِنْ أَذَقْنَاهُ نَعْمَاءَ بَعْدَ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُ لَیَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّیِّئَاتُ عَنِّى إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ) (هود: 10) فإنّ الضرّ یوجب سلب الطیب والسعة فى الحال، فهو من مصادیق البؤس.والنَّعمة کالرحمة مصدر، وکذلک النُّعومة بمعنى الطیب کما قال تعالى: (وَ زُرُوعٍ وَ مَقَامٍ کَرِیمٍ* و نعمه کانوا فیها فکهین) (الدخان: 27 26) یراد الذین کانوا فى طیب عیش وسعة فى حیاتهم.والنِّعمة کالجِلسة للنوع، وتدلّ على نوع خاصّ من التنعّم، ومصادیقها کثیرة؛ قال تعالى: (وَ اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ) (آل عمران: 103) وقال: (لَوْ لَا أَنْ تَدَارَکَهُ نِعْمَةٌ مِنْ رَبِّهِ لَنُبِذَ بِالْعَرَاءِ) (القلم: 49).وجمع النِّعمة: النِّعم والأنعُم؛ قال تعالى: (وَ أَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَ بَاطِنَةً) (لقمان: 20) وقال: (فَکَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذَاقَهَا اللَّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ) (النحل: 112) فالنِّعم: جمع کثرة،ویستعمل فى الأفراد الکثیرة کما فى الآیة الأولى، فإن المراد إسباغ مجموع النّعم، والأنعُم: جمع قلّة ویستعمل فى القلّة وفى ما دون العشرة غالباً، کما فى الآیة الثانیة.والنَّعماء: اسم محدود کالصحراء، ویدلّ على النِّعمة الممتدّة؛ قال تعالى: (وَ لَئِنْ أَذَقْنَاهُ نَعْمَاءَ بَعْدَ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُ) (هود: 10) ولا یناسب جعله جمعاً ولا مصدراً ولا صفة کما لا یخفى.و «النعیم» على وزن فعیل، یدلّ على صفة ثابتة، فیراد به ما یثبت فیه طیب عیش وحسن حال من حیث هو، وهذا بخلاف النِّعمة والنَّعمة فیلاحظ فیها جهة الصدور من الفاعل؛ قال تعالى: (وَ لَأَدْخَلْنَاهُمْ جَنَّاتِ النَّعِیمِ) (المائدة: 65) وقال: (إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِى جَنَّاتٍ وَ نَعِیمٍ) (الطور: 17) وقال: (ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ) (التکاثر: 8) فیلاحظ فى هذه الآیات الموضوع المتّصفبالنعمة من دون نظر إلى أىّ جهة أخرى.والناعم کالنعیم صفة، إلّا أنَ فیه معنى الحدوث لا الثبوت، کما فى قوله تعالى: (وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ نَاعِمَةٌ) (الغاشیة: 8) وأمّا الإنعام فیدلّ على جهة الصدور من الفاعل ولا یلاحظ فیه جهة الوقوع کما فى قوله: (أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ) (الأحزاب: 37) وقال: (ذلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّراً نِعْمَةً أَنْعَمَهَا عَلَى قَوْمٍ) (الأنفال: 53)، بخلاف التنعیم فیلاحظ فیه جهة الوقوع والتعلّق بالمفعول، کما فى قوله: (فَأَمَّا الْإِنْسَانُإِذَا مَا ابْتَلَاهُ رَبُّهُ فَأَکْرَمَهُ وَ نَعَّمَهُ فَیَقُولُ) (الفجر: 15).
الحیدری،کمال، اللباب فی تفسیر الکتاب - الجزء الأول (سورة الحمد)، ص 394 و 395، الناشر : دار فراقد، الطبعة : الأولى، 1431 هـ - 2010 م.
با جست و جویی ساده در می یابیم این عبارات از کتاب «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم» اثر علامه مصطفوی به سرقت رفته است !
أنّ الأصل الواحد فی المادّة: هو طیب عیش و حسن حال. و هذا فی قبال البؤس و هو مطلق شدّة و مضیقة.
و الأصل أعمّ من أن یکون فی مادّىّ أو معنوىّ، کما قال تعالى:
. وَ أَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً- 31/ 20 و تذکر المادّة فی مقابل الضرّ و هو الشرّ المتوجّه للشیء و یقابله النفع، قال تعالى:
. وَ لَئِنْ أَذَقْناهُ نَعْماءَ بَعْدَ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُ لَیَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّیِّئاتُ عَنِّی إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ- 11/ 10 فانّ الضرّ یوجب سلب الطیب و السعة فی الحال، فهو من مصادیق البؤس.
و النعمة کالرحمة مصدر، و کذلک النعومة، بمعنى الطیب فی الحال. کما قال تعالى:
. وَ زُرُوعٍ وَ مَقامٍ کَرِیمٍ وَ نَعْمَةٍ کانُوا فِیها فاکِهِینَ- 44/ 27
وَ ذَرْنِی وَ الْمُکَذِّبِینَ أُولِی النَّعْمَةِ وَ مَهِّلْهُمْ قَلِیلًا- 73/ 11 یراد الّذین کانوا فی طیب عیش و سعة فی حیاتهم. و هذا نتیجة حصول جمیع أقسام النعم، و فیها مبالغة، و ذکرت فی موردین.
و النِّعْمَةُ کالجلسة للنوع: و تدلّ على نوع خاصّ من التَّنَعُّمِ، و مصادیقها کثیرة. قال تعالى:
. وَ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ- 3/ 103. وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لا تُحْصُوها- 16/ 18. لَوْ لا أَنْ تَدارَکَهُ نِعْمَةٌ مِنْ رَبِّهِ لَنُبِذَ بِالْعَراءِ- 68/ 49 و جمع النِّعْمَةِ النِّعَمُ و الْأَنْعُمُ، قال تعالى:
. وَ أَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً- 31/ 20. فَکَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذاقَهَا اللَّهُ لِباسَ الْجُوعِ- 16/ 112 فَالنِّعَمُ: جمع کثرة و یستعمل فی الأفراد الکثیرة، کما فی الآیة الاولى، فانّ المراد إسباغ مجموع النِّعَمِ. و الْأَنْعُمُ: جمع قلّة و یستعمل فی القلّة و فیما دون العشرة غالبا، کما فی الآیة الثانیة، فانّ المراد کفران بِالنِّعَمِ الّتى کانت فی اختیارها و تحت سلطتها.
و النَّعْمَاءُ: اسم محدود کصحراء، و یدلّ على النِّعْمَةِ الممتدّة، قال تعالى:
. وَ لَئِنْ أَذَقْناهُ نَعْماءَ بَعْدَ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُ- 11/ 10 و لا یناسب جعله جمعا و لا مصدرا و لا صفة کما لا یخفى.
و النعیم فعیل صفة و تدلّ على صفة ثابتة، فالنعیم ما یثبت فیه طیب عیش و حسن حال من حیث هو، و هذا بخلاف النعمة و النعمة فیلاحظ فیهما جهة الصدور من الفاعل، فیقال: نِعْمَةَ اللَّهِ*، ... نِعْمَتِیَ*، ... نِعْمَتَهُ*، ... نِعْمَتَکَ*، ... بِنِعْمَةِ رَبِّکَ*، ... نِعْمَةً مِنْهُ ...
. وَ لَأَدْخَلْناهُمْ جَنَّاتِ النَّعِیمِ- 5/ 65. لَهُمْ فِیها نَعِیمٌ مُقِیمٌ- 9/ 21.
إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَ نَعِیمٍ- 52/ 17. ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ- 102/ 8. وَ إِذا رَأَیْتَ ثَمَّ رَأَیْتَ نَعِیماً وَ مُلْکاً کَبِیراً- 76/ 20 فیلاحظ فی هذه الآیات الموضوع المتّصف بالنعمة من دون نظر الى أىّ جهة اخرى. و هذا کما فی البؤس و البئیس.
و الناعم کالنعیم صفة، إلّا أنّ فیه معنى الحدوث لا الثبوت، کما فی قوله تعالى:
. وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ ناعِمَةٌ- 88/ 8 و أمّا الْإِنْعَامُ و التَّنْعِیمُ: فالأوّل- یدلّ على جهة الصدور من الفاعل و لا یلاحظ فیه جهة الوقوع، کما فی:
. أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ- 33/ 37. ذلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّراً نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلى قَوْمٍ- 8/ 53 فیلاحظ فیها جهة الصدور من اللّه تعالى.
و أمّا التَّنْعِیمُ: فیلاحظ فیه جهة الوقوع و التعلّق بالمفعول، کما فی:
. فَأَمَّا الْإِنْسانُ إِذا مَا ابْتَلاهُ رَبُّهُ فَأَکْرَمَهُ وَ نَعَّمَهُ فَیَقُولُ- 89/ 15 فالنظر فی المورد الى جهة تعلّق النعمة بالإنسان.
مصطفوی،حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج12،صص 198 - 200 ، الناشر : مرکز نشر آثار العلامة المصطفوی، الطبعة : الأولى، 1385 ش.
آیا انسان اخلاق مدار و عادل و با تقوا دست به چنین عمل زشتی (سرقت علمی) می زند ؟!
نکته : مساله ی تاسف آور آن است که سید کمال حیدری نه تنها در داخل کتاب و در پاورقی ها به این مصدر ارجاع نداده، بلکه اساسا نام این کتاب را در لیست پایانی مصادر کتاب هم ذکر نکرده است !