حقانیت شیعه و رد شبهات

نقش قدرت سیاسی و تعصبات نژادی در انتشار مذهب حنفی در سخنان علامه معلمی یمانی (عالم مشهور سلفی)

از جمله نکات مهم و کلیدی که در بررسی چگونگی انتشار بسیاری از مذاهب فقهی و کلامی بایستی مورد توجه ویژه قرار گیرد و نیاز‌مند کار پژوهشی اساسی در قالب تالیف کتاب و نگارش مقالات و پایان‌نامه‌های دانش‌گاهیست، نقش قدرت سیاسی و تعصبات مذهبی و قومی و نژادی در افول یا انتشار این مذاهب است.

علامه معلمی یمانی (عالم مشهور سلفی) در بخشی از سخنانش به مناسبت نقد برخی ادعا‌های محمد زاهد کوثریِ حنفی‌مذهب می‌گوید:

فبقوّة الدولة ثم بتعصّب الدول التی جاءت بعد ذلک، وبتعصّب الأعاجم، وباختلاق المناقب الغالیة، کما مرّ بعضُ أمثلته فی ترجمة محمد بن سعید البورقی انتشر مذهب أبی حنیفة. فالملوک والأمراء یرون مذهب أبی حنیفة أقرب إلى أهوائهم لتحلیل بعض المسکر وغیره، ولاسیَّما مع ما فیه من الحِیّل التی کان یتقرّب بها القُضاة إلى الأمراء، حتى قیل فی أبی جعفر الطحاوی ما قیل، کما ذکره ابن الندیم فی ((الفهرست)) وغیره. ثم الأعاجم من ملوک وأمراء وغیرهم یمیلون إلى أبی حنیفة؛ للموافقة فی الجنسیة.

المعلمی العتمی الیمانی، عبد الرحمن بن یحیى (المتوفى 1368 هـ)، مجموع الرسائل الحدیثیة، ص331و332، تحقیق: علی بن محمد العمران، الناشر: دار عالم الفوائد، الطبعة: الأولى، 1434 هـ .

بنا‌ بر این با قدرت حکومت و سپس تعصب حکومت‌هایی که پس از آن روی کار آمدند و هم‌چنین به واسطه‌ی تعصب غیر عرب‌ها و جعلِ مناقب غُلُو‌آمیز – آن‌گونه که در شرح حال محمد بن سعید بورقی گذشت – مذهب ابو‌حنیفه انتشار یافت چرا که پادشاهان و فرمان‌روایان مذهب ابوحنیفه را به دلیل حلال ساختنِ مُسکِر و موارد دیگر به هوس‌ها و امیالشان نزدیک‌تر می‌دانستند. به ویژه با وجود حیله‌هایی که قاضیان از طریق آن به فرمان‌روایان تقرب می‌جستند تا جایی که در مورد ابوجعفر طحاوی آن سخنان را گفتند همان‌طور که ابن ندیم در الفهرست و دیگران نقل کرده‌اند. سپس پادشاهان و فرمان‌روایان غیر عرب به دلیل هم‌نژادی [با ابوحنیفه] به مذهب حنفی تمایل داشتند.