دستور معاویة به حرام خواری و خونریزی ( از صحیح مسلم ) و تلاش برخی علمای اهل سنت برای تحریف حدیث
دستور معاویة به حرام خواری و خونریزی ( از صحیح مسلم ) و تلاش برخی علمای اهل سنت برای تحریف حدیث :
مسلم نیشابوری در صحیحش روایتی نقل می کند که در آن یکی از تابعین بر این امر تصریح دارد که معاویة دستور به حرامخواری و خونریزی و می دهد.
حَدَّثَنَا زُهَیْرُ بْنُ حَرْبٍ، وَإِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، قَالَ إِسْحَاقُ: أَخْبَرَنَا، وقَالَ زُهَیْرٌ: حَدَّثَنَا جَرِیرٌ، عَنِ الْأَعْمَشِ، عَنْ زَیْدِ بْنِ وَهْبٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ رَبِّ الْکَعْبَةِ، قَالَ: دَخَلْتُ الْمَسْجِدَ فَإِذَا عَبْدُ اللهِ بْنُ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ جَالِسٌ فِی ظِلِّ الْکَعْبَةِ، وَالنَّاسُ مُجْتَمِعُونَ عَلَیْهِ، فَأَتَیْتُهُمْ فَجَلَسْتُ إِلَیْهِ، فَقَالَ: کُنَّا مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فِی سَفَرٍ، فَنَزَلْنَا مَنْزِلًا فَمِنَّا مَنْ یُصْلِحُ خِبَاءَهُ، وَمِنَّا مَنْ یَنْتَضِلُ، وَمِنَّا مَنْ هُوَ فِی جَشَرِهِ، إِذْ نَادَى مُنَادِی رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: الصَّلَاةَ جَامِعَةً، فَاجْتَمَعْنَا إِلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ: " إِنَّهُ لَمْ یَکُنْ نَبِیٌّ قَبْلِی إِلَّا کَانَ حَقًّا عَلَیْهِ أَنْ یَدُلَّ أُمَّتَهُ عَلَى خَیْرِ مَا یَعْلَمُهُ لَهُمْ، وَیُنْذِرَهُمْ شَرَّ مَا یَعْلَمُهُ لَهُمْ، وَإِنَّ أُمَّتَکُمْ هَذِهِ جُعِلَ عَافِیَتُهَا فِی أَوَّلِهَا، وَسَیُصِیبُ آخِرَهَا بَلَاءٌ، وَأُمُورٌ تُنْکِرُونَهَا، وَتَجِیءُ فِتْنَةٌ فَیُرَقِّقُ بَعْضُهَا بَعْضًا، وَتَجِیءُ الْفِتْنَةُ فَیَقُولُ الْمُؤْمِنُ: هَذِهِ مُهْلِکَتِی، ثُمَّ تَنْکَشِفُ وَتَجِیءُ الْفِتْنَةُ، فَیَقُولُ الْمُؤْمِنُ: هَذِهِ هَذِهِ، فَمَنْ أَحَبَّ أَنْ یُزَحْزَحَ عَنِ النَّارِ، وَیُدْخَلَ الْجَنَّةَ، فَلْتَأْتِهِ مَنِیَّتُهُ وَهُوَ یُؤْمِنُ بِاللهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ، وَلْیَأْتِ إِلَى النَّاسِ الَّذِی یُحِبُّ أَنْ یُؤْتَى إِلَیْهِ، وَمَنْ بَایَعَ إِمَامًا فَأَعْطَاهُ صَفْقَةَ یَدِهِ، وَثَمَرَةَ قَلْبِهِ، فَلْیُطِعْهُ إِنِ اسْتَطَاعَ، فَإِنْ جَاءَ آخَرُ یُنَازِعُهُ فَاضْرِبُوا عُنُقَ الْآخَرِ "، فَدَنَوْتُ مِنْهُ، فَقُلْتُ لَهُ: أَنْشُدُکَ اللهَ آنْتَ سَمِعْتَ هَذَا مِنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ؟ فَأَهْوَى إِلَى أُذُنَیْهِ، وَقَلْبِهِ بِیَدَیْهِ، وَقَالَ: «سَمِعَتْهُ أُذُنَایَ، وَوَعَاهُ قَلْبِی»، فَقُلْتُ لَهُ: هَذَا ابْنُ عَمِّکَ مُعَاوِیَةُ، یَأْمُرُنَا أَنْ نَأْکُلَ أَمْوَالَنَا بَیْنَنَا بِالْبَاطِلِ، وَنَقْتُلَ أَنْفُسَنَا، وَاللهُ یَقُولُ: {یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَنْ تَکُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْکُمْ وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اللهَ کَانَ بِکُمْ رَحِیمًا} [النساء: 29] قَالَ: فَسَکَتَ سَاعَةً، ثُمَّ قَالَ: أَطِعْهُ فِی طَاعَةِ اللهِ، وَاعْصِهِ فِی مَعْصِیَةِ اللهِ.
صحیح مسلم ، کتاب الامارة ، باب الآمر بالوفاء ببیعة الخلفاء ، ح 1844 ط دار الفکر
مستخرج ابی عوانة،ج4،ص413،ح7147 ط دار المعرفة
صحیح ابن حبان،ج13،ص294،ح5961 ط موسسة الرسالة
سنن الکبری للبیهقی،ج8،ص292،ح16692 ط دار الکتب العلمیة
در این روایت طولانی، " عبد الرحمن بن عبد رب الکعبة " وارد مسجد می شود و مشاهده می کند که عبد الله بن عمرو بن العاص (صحابی از نظر اهل سنت) در سایه ی کعبه در حال سخنرانی و نقل اقوال پیامبر (ص) است.پس از این که عبد الله بن عمرو بن العاص سخنانی از پیامبر را نقل قول می کند، " عبد الرحمن بن عبد رب الکعبة " خطاب به عبد الله بن عمرو بن العاص می گوید (ترجمه ی قسمتی که مشخص شده است) :
تو را به خدا سوگند می دهم آیا خودت این ها را از رسول الله (ص) شنیدی ؟ عبد الله بن عمرو بن العاص با دو دستش به گوش هایش و قلبش اشاره کرد و گفت : گوش هایم شنیدند و قلبم آن را حفظ کرد. { عبد الرحمن بن عبد رب الکعبة می گوید } گفتم : این پسر عمویت معاویة به ما دستور می دهد تا اموالمان را به باطل بخوریم و خودمان را بکشیم و خداوند در قرآن می گوید : " یا ایها الذین آمنوا لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل الا ان تکون تجارة عن تراض منکم و لا تقتلوا انفسکم ان الله کان بکم رحیما " (سوره ی نساء،آیه ی 29) عبد الله بن عمرو بن العاص مدتی ساکت شد و سپس گفت : از او { معاویة } در مواردی که اطاعت از خداست،اطاعت کن و در مواردی که معصیت خداست از او نافرمانی کن.
نکته ی دیگر این که عبد الله بن عمرو بن العاص در سدد دفاع مطلق از معاویه بر نیامد و نشان می دهد که خود می دانست که معاویه حال و روزش چگونه است.
برخی علمای اهل سنت وقتی دیدند که به هیچ طریقی نمی توانند از این حدیث که بخشی از چهره ی پلید معاویة را بر ملا می سازد،رهایی یابند،دست به تحریف و بریدن و قیچی کردن روایت زدند که چند نمونه را از نظر می گذرانیم.
ابن ماجه ی قزوینی و بتر و قیچی کردن روایت :
ابن ماجه ی قزوینی در کتاب سنن خویش (سنن ابن ماجة) همین روایت را نقل می کند اما برای حفظ آبروی معاویة روایت را قیچی می کند :
حَدَّثَنَا أَبُو کُرَیْبٍ، حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِیَةَ وَعَبْدُ الرَّحْمَنِ الْمُحَارِبِیُّ وَوَکِیعٌ، عَنْ الْأَعْمَشِ، عَنْ زَیْدِ بْنِ وَهْبٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ رَبِّ الْکَعْبَةِ، قَالَ : انْتَهَیْتُ إِلَى عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ، وَهُوَ جَالِسٌ فِی ظِلِّ الْکَعْبَةِ، وَالنَّاسُ مُجْتَمِعُونَ عَلَیْهِ، فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ: بَیْنَا نَحْنُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ - صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ - فِی سَفَرٍ إِذْ نَزَلَ مَنْزِلًا، فَمِنَّا مَنْ یَضْرِبُ خِبَاءَهُ، وَمِنَّا مَنْ یَنْتَضِلُ، وَمِنَّا مَنْ هُوَ فِی جَشَرِهِ، إِذْ نَادَى مُنَادِیهِ: الصَّلَاةُ جَامِعَةٌ. فَاجْتَمَعْنَا، فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ - صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ - فَخَطَبَنَا، فَقَالَ: "إِنَّهُ لَمْ یَکُنْ نَبِیٌّ قَبْلِی إِلَّا کَانَ حَقًّا عَلَیْهِ أَنْ یَدُلَّ أُمَّتَهُ عَلَى مَا یَعْلَمُهُ خَیْرًا لَهُمْ، وَیُنْذِرَهُمْ مَا یَعْلَمُهُ شَرًّا لَهُمْ، وَإِنَّ أُمَّتَکُمْ جُعِلَتْ عَافِیَتُهَا فِی أَوَّلِهَا، وَإِنَّ آخِرَهُمْ یُصِیبُهُمْ بَلَاءٌ، وَأُمُورٌ تنْکِرُونَهَا، ثُمَّ تَجِیءُ فِتَنٌ یُرَقِّقُ بَعْضُهَا بَعْضًا، فَیَقُولُ الْمُؤْمِنُ: هَذِهِ مُهْلِکَتِی، ثُمَّ تَنْکَشِفُ، ثُمَّ تَجِیءُ فِتْنَةٌ فَیَقُولُ الْمُؤْمِنُ: هَذِهِ مُهْلِکَتِی، ثُمَّ تَنْکَشِفُ، فَمَنْ سَرَّهُ أَنْ یُزَحْزَحَ عَنْ النَّارِ وَیُدْخَلَ الْجَنَّةَ، فَلْتُدْرِکْهُ مَوْتَتُهُ وَهُوَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ، وَلْیَأْتِ إِلَى النَّاسِ الَّذِی یُحِبُّ أَنْ یَأْتُوا إِلَیْهِ، وَمَنْ بَایَعَ إِمَامًا فَأَعْطَاهُ صَفْقَةَ یَمِینِهِ، وَثَمَرَةَ قَلْبِهِ، فَلْیُطِعْهُ مَا اسْتَطَاعَ، فَإِنْ جَاءَ آخَرُ یُنَازِعُهُ، فَاضْرِبُوا عُنُقَ الْآخَرِ. قَالَ: فَأَدْخَلْتُ رَأْسِی مِنْ بَیْنِ النَّاسِ، فَقُلْت ُ: أَنْشُدُکَ اللَّهَ! أَنْتَ سَمِعْتَ هَذَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ - صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ -؟ قَالَ: فَأَشَارَ بِیَدِهِ إِلَى أُذُنَیْهِ، فَقَالَ: سَمِعَتْهُ أُذُنَایَ، وَوَعَاهُ قَلْبِی. (...................................... بریدن روایت ..........................................)
سنن ابن ماجة،ج5،ص103،ح3956 ط دار الرسالة العلمیة
همانطور که ملاحظه می کنید،ابن ماجه داستان را فقط تا جایی نقل می کند که " عبد الرحمن بن عبد رب الکعبة " ،" عبد الله بن عمرو بن العاص " را قسم می دهد و قسمت های بعدی را حذف می کند!
آری این است امانت علمی در نزد علمایی که حب معاویه چشم و دلشان را کور کرده است!
ابو داود سجستانی بر خلاف ابن ماجه،به جای قیچی کردن و بریدن روایت،در متن روایت دست می برد و با حذف عبارت های "ناکل اموالنا بیننا بالباطل " و " و نقتل انفسنا " به جای آن ها عبارت " نَفْعَلَ وَنَفْعَلَ " را قرار می دهد.
حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا عِیسَى بْنُ یُونُسَ، حَدَّثَنَا الْأَعْمَشُ، عَنْ زَیْدِ بْنِ وَهْبٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ رَبِّ الْکَعْبَةِ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو، أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «مَنْ بَایَعَ إِمَامًا، فَأَعْطَاهُ صَفْقَةَ یَدِهِ، وَثَمَرَةَ قَلْبِهِ، فَلْیُطِعْهُ مَا اسْتَطَاعَ، فَإِنْ جَاءَ آخَرُ یُنَازِعُهُ، فَاضْرِبُوا رَقَبَةَ الْآخَرِ» قُلْتُ: أَنْتَ سَمِعْتَ هَذَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ؟ قَالَ: «سَمِعَتْهُ أُذُنَایَ، وَوَعَاهُ قَلْبِی»، قُلْتُ: هَذَا ابْنُ عَمِّکَ مُعَاوِیَةُ یَأْمُرُنَا أَنْ نَفْعَلَ وَنَفْعَلَ، قَالَ: أَطِعْهُ فِی طَاعَةِ اللَّهِ، وَاعْصِهِ فِی مَعْصِیَةِ اللَّهِ.
سنن ابی داود،ج4،ص96،ح4248 ط المکتبة العصریة
احمد بن حنبل این روایت را در دو جای مسندش می آورد که یکی از آن ها به گونه ای تحریف شده تا آبروی معاویة به حفظ شود که ما هر دو را برای شما می آوریم :
نقل روایت بدون تحریف :
حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِیَةَ، عَنِ الْأَعْمَشِ، عَنْ زَیْدِ بْنِ وَهْبٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ رَبِّ الْکَعْبَةِ، قَالَ: انْتَهَیْتُ إِلَى عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ، وَهُوَ جَالِسٌ فِی ظِلِّ الْکَعْبَةِ، فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ: بَیْنَا نَحْنُ مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فِی سَفَرٍ ، إِذْ نَزَلَ مَنْزِلًا، فَمِنَّا مَنْ یَضْرِبُ خِبَاءَهُ، وَمِنَّا مَنْ هُوَ فِی جَشَرِهِ ، وَمِنَّا مَنْ یَنْتَضِلُ، إِذْ نَادَى مُنَادِیهِ: الصَّلَاةُ جَامِعَةٌ، قَالَ: فَاجْتَمَعْنَا، قَالَ: فَقَامَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، فَخَطَبَنَا، فَقَالَ: " إِنَّهُ لَمْ یَکُنْ نَبِیٌّ قَبْلِی إِلَّا دَلَّ أُمَّتَهُ عَلَى مَا یَعْلَمُهُ خَیْرًا لَهُمْ، وَحَذَّرَهُمْ مَا یَعْلَمُهُ شَرًّا لَهُمْ، وَإِنَّ أُمَّتَکُمْ هَذِهِ جُعِلَتْ عَافِیَتُهَا فِی أَوَّلِهَا، وَإِنَّ آخِرَهَا سَیُصِیبُهُمْ بَلَاءٌ شَدِیدٌ، وَأُمُورٌ تُنْکِرُونَهَا، تَجِیءُ فِتَنٌ یُرَقِّقُ بَعْضُهَا لِبَعْضٍ، تَجِیءُ الْفِتْنَةُ، فَیَقُولُ الْمُؤْمِنُ: هَذِهِ مُهْلِکَتِی، ثُمَّ تَنْکَشِفُ، ثُمَّ تَجِیءُ الْفِتْنَةُ، فَیَقُولُ الْمُؤْمِنُ: هَذِهِ، ثُمَّ تَنْکَشِفُ، فَمَنْ سَرَّهُ مِنْکُمْ أَنْ یُزَحْزَحَ عَنِ النَّارِ، وَأَنْ یُدْخَلَ الْجَنَّةَ، فَلْتُدْرِکْهُ مَوْتَتُهُ وَهُوَ یُؤْمِنُ بِاللهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ، وَلْیَأْتِ إِلَى النَّاسِ الَّذِی یُحِبُّ أَنْ یُؤْتَى إِلَیْهِ، وَمَنْ بَایَعَ إِمَامًا، فَأَعْطَاهُ صَفْقَةَ یَدِهِ، وَثَمَرَةَ قَلْبِهِ، فَلْیُطِعْهُ مَا اسْتَطَاعَ، فَإِنْ جَاءَ آخَرُ یُنَازِعُهُ، فَاضْرِبُوا عُنُقَ الْآخَرِ " قَالَ: فَأَدْخَلْتُ رَأْسِی مِنْ بَیْنِ النَّاسِ، فَقُلْتُ: أَنْشُدُکَ بِاللهِ، آنْتَ سَمِعْتَ هَذَا مِنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ؟ قَالَ: فَأَشَارَ بِیَدِهِ إِلَى أُذُنَیْهِ، فَقَالَ: سَمِعَتْهُ أُذُنَایَ، وَوَعَاهُ قَلْبِی، قَالَ: فَقُلْتُ: هَذَا ابْنُ عَمِّکَ مُعَاوِیَةُ، یَعْنِی، یَأْمُرُنَا بِأَکْلِ أَمْوَالِنَا بَیْنَنَا بِالْبَاطِلِ، وَأَنْ نَقْتُلَ أَنْفُسَنَا، وَقَدْ قَالَ اللهُ تَعَالَى: {یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبَاطِلِ} [النساء: 29] قَالَ: فَجَمَعَ یَدَیْهِ، فَوَضَعَهُمَا عَلَى جَبْهَتِهِ، ثُمَّ نَکَسَ هُنَیَّةً، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ، فَقَالَ: " أَطِعْهُ فِی طَاعَةِ اللهِ، وَاعْصِهِ فِی مَعْصِیَةِ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ.
مسند احمد،ج11،ص47و48،ح6503 ط موسسة الرسالة
نقل روایت همراه با تحریف :
حَدَّثَنَا وَکِیعٌ، حَدَّثَنَا الْأَعْمَشُ، عَنْ زَیْدِ بْنِ وَهْبٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ رَبِّ الْکَعْبَةِ، عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرٍو، قَالَ: کُنْتُ جَالِسًا مَعَهُ فِی ظِلِّ الْکَعْبَةِ وَهُوَ یُحَدِّثُ النَّاسَ، قَالَ : کُنَّا مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فِی سَفَرٍ، فَنَزَلْنَا مَنْزِلًا، فَمِنَّا مَنْ یَضْرِبُ خِبَاءَهُ، وَمِنَّا مَنْ هُوَ فِی جَشْرِهِ ، وَمِنَّا مَنْ یَنْتَضِلُ، إِذْ نَادَى مُنَادِی رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: الصَّلَاةَ جَامِعَةً، قَالَ فَانْتَهَیْتُ إِلَیْهِ، وَهُوَ یَخْطُبُ النَّاسَ، وَیَقُولُ: " أَیُّهَا النَّاسُ، إِنَّهُ لَمْ یَکُنْ نَبِیٌّ قَبْلِی إِلَّا کَانَ حَقًّا عَلَیْهِ أَنْ یَدُلَّ أُمَّتَهُ عَلَى مَا یَعْلَمُهُ خَیْرًا لَهُمْ، وَیُنْذِرَهُمْ مَا یَعْلَمُهُ شَرًّا لَهُمْ، أَلَا وَإِنَّ عَافِیَةَ هَذِهِ الْأُمَّةِ فِی أَوَّلِهَا، وَسَیُصِیبُ آخِرَهَا بَلَاءٌ وَفِتَنٌ، یُرَقِّقُ بَعْضُهَا بَعْضًا، تَجِیءُ الْفِتْنَةُ، فَیَقُولُ الْمُؤْمِنُ: هَذِهِ مُهْلِکَتِی، ثُمَّ تَنْکَشِفُ، ثُمَّ تَجِیءُ فَیَقُولُ: هَذِهِ هَذِهِ ، ثُمَّ تَجِیءُ، فَیَقُولُ: هَذِهِ هَذِهِ، ثُمَّ تَنْکَشِفُ، فَمَنْ أَحَبَّ أَنْ یُزَحْزَحَ عَنِ النَّارِ، وَیَدْخُلَ الْجَنَّةَ، فَلْتُدْرِکْهُ مَنِیَّتُهُ، وَهُوَ یُؤْمِنُ بِاللهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ، وَیَأْتِی إِلَى النَّاسِ مَا یُحِبُّ أَنْ یُؤْتَى إِلَیْهِ، وَمَنْ بَایَعَ إِمَامًا، فَأَعْطَاهُ صَفْقَةَ یَدِهِ وَثَمَرَةَ قَلْبِهِ، فَلْیُطِعْهُ إِنِ اسْتَطَاعَ " وَقَالَ مَرَّةً: " مَا اسْتَطَاعَ " فَلَمَّا سَمِعْتُهَا أَدْخَلْتُ رَأْسِی بَیْنَ رَجُلَیْنِ، قُلْتُ : فَإِنَّ ابْنَ عَمِّکَ مُعَاوِیَةَ یَأْمُرُنَا؟ ( ....... تحریف ....... ) فَوَضَعَ جُمْعَهُ عَلَى جَبْهَتِهِ، ثُمَّ نَکَسَ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ، فَقَالَ: " أَطِعْهُ فِی طَاعَةِ اللهِ، وَاعْصِهِ فِی مَعْصِیَةِ اللهِ "، قُلْتُ لَهُ: أَنْتَ سَمِعْتَ هَذَا مِنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ؟ قَالَ: " نَعَمْ ، سَمِعَتْهُ أُذُنَایَ، وَوَعَاهُ قَلْبِی.
مسند احمد،ج11،ص399و400،ح6793 ط موسسة الرسالة
با دقت در سند و سلسله روات دو روایت در می یابید که سند ها کاملا یکسان است الا در کسی که احمد از او نقل کرده است.در روایت بدون تحریف،احمد بن حنبل از ابو معاویة نقل می کند و در روایتی که تحریف شده است،احمد بن حنبل آن را از وکیع نقل میکند و چه بسا تحریف کننده ی اصلی وکیع باشد نه احمد بن حنبل و یا شاید بعدا در کتاب مسند احمد دست برده اند ! والله اعلم.