قربانی کردن گوسفند در آیین زرتشتی بر اساس کتاب شایست ناشایست (از متون زرتشتی مشهور)
قربانی کردن گوسفند در آیین زرتشتی بر اساس کتاب شایست ناشایست (از متون زرتشتی مشهور)
همواره شاهد آن هستیم که باستان گرایان و زرتشتیان به مساله ی قربان کردن در اسلام که اگر نگوییم در اکثر موارد، در بسیاری از موارد نیازمندان از نتایج آن بهره مند می گردند هجمه کرده و آن را مخالف با عواطف انسانی تلقی می کنند و با جملاتی مضحک و در ظاهر فریبنده همچون «آیا بهتر نیست به درختکاری بپردازیم؟!» سعی در ضد انسانی جلوه دادن مساله ی قربانی هستند.
در حقیقت ریشه ی اصلی چنین ادعاهای پوچی از سوی زرتشتیان و باستان گرایان، تعصب و عدم آشنایی با منابع و متون زرتشتی و تاریخی می باشد چرا که با مراجعه به آن ها در می یابیم قربانی کردن حیوانات در ایران باستان و در آیین زرتشتی وجود داشته است. (و حتی تا به امروز هم ادامه دارد)
در کتاب شایست ناشایست که از متون مشهور زرتشتی به حساب می آید چنین می خوانیم :
گوسفند هنگامی که در مراسم یشت کشته شود و اندام های آن جدا باشد پس گوشدای آن را چنین باید پخش کرد : زبان، آرواره و چشم چپ، از آن هوم ایزد؛ گردن،از آن اردیبهشت؛ سر ،از آن باد ایزد؛ دست راست ،اردویسور؛ آنِ (دستِ) چپ ،در واسپ؛ ران راست، فروهر گشتاسب، آنِ (= رانِ) چپ، فروهر جاماسب، پشت (= پشت مازو) ، رتوبرزت؛ پهلوی، از آنِ مینوان (= موجودات مینوی)؛ شکمبه،سپندارمذ؛ خایه، ستاره ی ونند؛ گرده، هفتورنگ؛ و شانه (= سردست)، فروهر روحانیون؛ شش، فروهر جنگیان؛ جگر برای آمرزش و نگهبانی درویشان؛ اسپرز، مهر اسپند؛ دست (= ماهیچه)، آبان؛ دل، آتشان؛ چرب روده، اردافرورد؛ دنبالچه، فروهر زرتشت اسپیتمان؛ دنبه، باد اردا؛ چشم راست، از بهر ماه.هر چه از ایشان (= آن اندام ها) بازمانده است، پس دیگر امشاسپندان را است.
شایست ناشایست،ص 146 و 147، ترجمه و آوانویسی : دکتر کتایون مزداپور، انتشارات : مؤسسه ى مطالعات و تحقیقات فرهنگی،چاپ : اول، 1369 ش.
دکتر کتایون مزداپور، محقق برجسته ی زرتشتی، در این مورد می نویسد :
با وجود این شیوه ی امروزی یزشن خوانی با این گونه گوشدا باید صورت ساده شده ی «یشت بازوهر» باشد که در آن گوسفند را پیش از آغاز خواندن یسنا قربانی می کردند و پس از پختن بر میزد می نهادند و هنگام خواندن یسن 8 از آن چاشنی می کردند و پیش از آن زوهر یا پیه گوسفند را نیز بر آتش می گذاشتند.(همان مقاله، ص 67 - 8؛ شایست ناشایست،فصل 17،یادداشت 6).
ظاهرا در قطعه ی زبر نوشت از شایست ناشایست ، شیوه ی دیگری از یشت کردن مطرح است که احتمالا آن را «یشت با گوسفند» می نامیدند و با شیوه ی کهن قربانی کردن در نزد هندو ایرانیان ارتباطی نزدیک تر داشته است.در «یشت با گوسفند» عمل قربانی کردن هنگام خواندن یسنا انجام می گرفت.قربانی را قبل از قرائت یسن 8، به یزشنگاه می آوردند و پس از کشتن و پختن آن، هنگام خواندن یسن 34، از هفت هات، از آن چاشنی می گفتند. («هوم،پریستار قربانی»، صص 68 - 70) احتمالا همین شیوه ی یزشن، یعنی «یشت با گوسفند» در این جا مورد نظر است و یشت گوسفندی در تقابل با «یشت گوشدایی» قرار دارد که در آن، گوسفند بریان و درسته بر میزد نهاده و اندام های آن یک جا و با هم یشته می شود.
شایست ناشایست،ص 148 و 149، ترجمه و آوانویسی : دکتر کتایون مزداپور، انتشارات : مؤسسه ى مطالعات و تحقیقات فرهنگی،چاپ : اول، 1369 ش.