حسن بصری و فاسق خواندن یکی از صحابه
شنبه, ۱۵ آذر ۱۳۹۳، ۰۵:۵۴ ب.ظ
حسن بصری و فاسق خواندن یکی از صحابه :
حسن بصری از تابعین و یکی از بزرگ ترین شخصیات ها و روات حدیث در نزد اهل سنت است.جالب است بدانید که همین شخص یکی از صحابه را فاسق می داند و او را به جای این که به اسمش صدا بزند،فاسق صدا می زده است ! :
حَدَّثَنَا زَکَرِیَّا بْنُ یَحْیَى السَّاجِیُّ، ثنا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی صَفْوَانَ الثَّقَفِیُّ، ثنا أُمَیَّةُ بْنُ خَالِدٍ، ثنا قُرَّةُ بْنُ خَالِدٍ، قَالَ: سَمِعْتُ الْحَسَنَ، یَقُولُ: أُخِذَ الْفَاسِقُ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی بَکْرٍ فِی شِعْبٍ مِنْ شِعَابِ مِصْرَ فَأُدْخِلَ فِی جَوْفِ حِمَارٍ فَأُحْرِقَ.
المعجم الکبیر للطبرانی،ج1،ص84و85،ح123 ط مکتبة ابن تیمیة
مجمع الزوائد و منبع الفوائد،ج9،ص97 ط مکتبة القدسی
قرة بن خالد نقل می کند که شنیدم حسن بصری می گفت : فاسق یعنی محمد بن ابی بکر را در دره ای از دره های مصر گرفتند و او را داخل پوست حمار کردند و سوزاندند.
أَخْبَرَنَا عَمْرُو بْنُ عَاصِمٍ الْکِلابِیُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو الأَشْهَبِ قَالَ: أَخْبَرَنَا الْحَسَنُ قَالَ: لَمَّا أُدْرِکُوا بِالْعُقُوبَةِ. یَعْنِی قَتَلَةَ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ. قَالَ أُخِذَ الْفَاسِقُ ابْنُ أَبِی بَکْرٍ. قَالَ أَبُو الأَشْهَبِ. وَکَانَ الْحَسَنُ لا یُسَمِّیهِ بِاسْمِهِ إِنَّمَا کَانَ یُسَمِّیهِ الْفَاسِقَ.
الطبقات الکبری لابن سعد،ج3،ص78و79 ط مکتبة الخانجی
ابو الاشهب نقل می کند که حسن بصری گفته است : هنگامی که قاتلان عثمان به عقوبت گرفتار شدند،حسن بصری گفت : فاسق بن ابی بکر را گرفتند.ابو الاشهب می گوید : حسن بصری او را به اسمش صدا نمی زد بلکه او را فاسق می نامید.
* روایات فوق از جهت سندی معتبر است.
با توجه به دو روایت بالا که از جت سندی معتبر هستند و اولی را نور الدین هیثمی در مجمع الزوائد نیز تصحیح می کند :
1. حسن بصری،محمد بن ابی بکر را فاسق می خوانده است حال آن که محمد بن ابی بکر از صحابه است و این عمل حسن بصری،قطعا تنقیص صحابه خواهد بود :
قال أبو زرعة الرّازیّ: إذا رأیت الرّجل ینتقص أحدا من أصحاب رسول اللَّه صلّى اللَّه علیه وسلم فاعلم أنه زندیق.
الاصابة فی تمییز الحصابة،ج1،ص22 ط دار الکتب العلمیة
ابو زرعه رازی می گوید : هر گاه دیدی که شخصی احدی از اصحاب رسول الله (ص) را تنقیص می کند،بدان که او زندیق است.
طبیعت با توجه به سخن ابو زرعه رازی بایستی حسن بصری را زندیق بدانیم.
2. با توجه به سخن حسن بصری به خصوص از روایت دوم مشخص می شود که محمد بن ابی بکر نیز یکی از کسانی است که علیه عثمان به پا خاستند و حتی اقدام به قتل او کردند و این امر از روایت دوم واضح است و با این حساب یکی دیگر از صحابه ای که در قتل عثمان مشارکت داشته اند،محمد بن ابی بکر خواهد بود.
ممکن است برخی در صحابی بودن محمد بن ابی بکر تشکیک کنند که ما اقوال برخی علمای اهل سنت در مورد صحابی بودن او را می آوریم :
ابن حجر عسقلانی نام او را در بین کسانی می آورد که پیامبر را دیده اند. (الاصابة فی تمییز الصحابة،ص1348 ط مکتبة العصریة)
همچنین سیوطی از علمای بزرگ اهل سنت تصریح بر صحابی بودن محمد بن ابی بکر دارد و می نویسد :
وَمَنْ رَأَى النَّبِیَّ - صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ - غَیْرَ مُمَیِّزٍ، کَمُحَمَّدِ بْنِ أَبِی بَکْرٍ الصِّدِّیقِ، فَإِنَّهُ صَحَابِیٌّ ...
تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی،ج1،ص220 ط مکتبة الکوثر
و هر کس پیامبر را در حالی که ممیز نبوده ببیند مانند محمد بن ابی بکر،او صحابی است ...
همین دو قول برای صحابی بودن محمد بن ابی بکر از دید اهل سنت کفایت میکند.
نتایج :
1. حسن بصری،محمد بن ابی بکر را که صحابی است فاسق خوانده است.
2. محمد بن ابی بکر،یکی از صحابه ای است که در قتل عثمان مشارکت داشته است.
