مدت زمان بارداری در فقه اهل سنت،فقه شیعه،علوم تجربی و پزشکی (2)
در قسمت قبلی مقاله به بررسی مدت زمان بارداری در فقه اهل سنت پرداختیم.حال قصد داریم
تا همین موضوع را در فقه اهل بیت و در پایان در علوم تجربی بررسی کنیم.
مدت زمان بارداری در فقه امامیه :
ابتدا این حدیث را با یکدیگر بخوانیم :
علی بن محمد، عن صالح بن أبی حماد، عن یونس بن عبدالرحمن، عن عبدالرحمن ابن سیابة، عمن حدثه، عن أبی جعفر علیه السلام قال: سألته عن غایة الحمل بالولد فی بطن امه کم هو؟ فإن الناس یقولون: ربما بقی فی بطنها سنین، فقال: کذبوا أقصى حد الحمل تسعة أشهر لا یزید لحظة ولو زاد ساعة لقتل امه قبل أن یخرج.
شخصی می گوید از امام باقر علیه السلام در مورد حداکثر مدت زمان بارداری پرسیدم که فرزند چه مدت در شکم مادرش می ماند؟ مردم می گویند چه بسا فرزند سال ها در شکم مادرش باشد.امام باقر علیه السلام فرمودند : دروغ می گویند.حد اکثر مدت زمن بارداری 9 ماه است و لحظه ای زیاد نمی شود که اگر بشود مادر طفل قبل از خروج فرزند از شکمش می میرد.
اصول کافی،ج6،ص75،باب النوادر
تهذیب الاحکام،ج8،ص115
تهذیب الاحکام،ج8،ص167
وسائل الشیعة،ج21،ص380
همانطور که ملاحظه می فرمایید در این حدیث شخصی از امام باقر علیه السلام در مورد حداکثر مدت زمان بارداری می پرسد و از متن حدیث به خوبی قابل درک است که نظریه ی غالب در آن زمان در بین مردم که اکثرا از اهل سنت بوده اند در مورد مدت زمان بارداری چه بوده و ما آن را در بخش قبلی مقاله کامل بررسی نمودیم و امام باقر علیه السلام صریحا خط بطلانی بر این نظریه کشیده و حداکثر مدت زمان بارداری را 9 ماه می دانند.در مورد حداقل مدت زمان بارداری در فقه امامیه می خوانیم :
إنّ أقل مدّة الحمل ستة أشهر ...
حداقل مدت زمان بارداری 6 ماه است ...
تفسیر الامثل،ج16،ص265
علامه مجلسی ذیل یکی از احادیث در مرآة العقول می نویسد :
و فیه دلیل على أن أقل مدة الحمل ستة ...
و در این دلیلی است بر این که حد اقل مدت زمان بارداری 6 ماه است.
مرآة العقول؛ج5،ص372
وزعم بعض أهل التحقیق نقلا عن أبی علی سینا وغیره إن أقل مدة الحمل بحسب نص القرآن وبحسب التجارب الطبیة ستة أشهر
و بعضی از اهل تحقیق با استناد به قول ابن سینا و غیر از او گفته اند حد اقل مدت زمان بارداری بر اساس قرآن و تجارب پزشکی 6 ماه است.
شجرة طوبی،ج1،ص90
تا اینجا دیدیم که بر اساس حدیثی که در اصول کافی و غیر از آن وارد شده و بر اساس فرمایش امام معصوم،حداکثر مدت زمان بارداری 9 ماه است.همچنین بر اساس اجماع فقهای شیعه و همچنین نظر اهل بیت،حداقل مدت زمان بارداری 6 ماه است.
حال با تفصیل بیشتری این مساله را بررسی می کنیم :
مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی در کتاب " تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة " که شرحی است بر " تحریر الوسیلة " امام خمینی (ره) با استناد به روایت اصول کافی می نویسند :
إنّه لا مجال مع دلالة الروایة الصحیحة على أنّ أقصى مدّة الحمل تسعة أشهر ...
با دلالت روایت صحیحه مجالی جز این نیست که حد اکثر مدت زمان بارداری 9 ماه است ...
تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة،ج27،ص11 {طبق الشاملة}
همچنین مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی در قسمتی دیگر از این کتاب در مورد حداکثر مدت زمان
بارداری می نویسند :
إجماعنا علیه أنّه تسعة أشهر ، ویدلّ علیه روایات کثیرة ...
اجماع ما (فقهاء شیعه) بر این است که حداکثر مدت زمان بارداری 9 ماه است و روایات زیادی دلالت بر این امر دارند.
تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة،ج27،ص7 {طبق الشاملة}
سپس آیت الله لنکرانی به عنوان نمونه روایاتی را در این مورد می آورند که یکی همن روایت اصول کافی است که قبلا به آن اشاره کردیم.
برای مطالعه ی احادیث بیشتر در این زمینه می توانید به کتاب " تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة " ، ج27،ص7 مراجعه کنید و ما در اینجا از باب نمونه ی بیشتر فقط به یک مورد دیگر
اشاره می کنیم :
عدة من أصحابنا، عن أحمد بن أبی عبدالله، عن أبیه، عن وهب، عن أبی عبدالله علیه السلام قال: قال أمیر المؤمنین علیه السلام: یعیش الولد لستة أشهر ولسبعة أشهر ولتسعة أشهر ولا یعیش لثمانیة أشهر.
امام صادق علیه السلام فرمودند که : امیرالمومنین فرمودند : فرزند می تواند 6 و 7 و 9 ماه در شکم مادر بماند ولی 8 ماه نه.
اصول کافی،ج6،ص75 باب نوادر
به طور کلی می توانیم بگوییم که فقهاء شیعه قول اشهر بلکه مشهور را نُه ماه دانسته و به احادیث بسیاری هم استناد کرده‌اند، قول به ده ماه نیز مطرح شده و قول به یک سال متروک شمرده شده است. با این همه برخی از فقهای معاصر قول اخیر را ترجیح داده اند.
مثلا امام خمینی و برخی فقهای معاصر قول به یک سال را ذکر کرده اند :
بل الارجح بالنظر أن یکون الاقصى سنة ...
ارجح آن است که حد اکثر مدت زمان بارداری یک سال است.
تحریر الوسیلة امام خمینی،ص921 { طبق الشاملة }
ولا تزید عن تسعة أشهر وإن کان الأنسب بالاحتیاط جعل أقصى مدة الحمل سنة کاملة.
{ حداکثر مدت زمان بارداری } از 9 ماه بیشتر نمی شود ولی احتیاطا { برای نسبت دادن فرزند به پدرش }،حداکر مدت زمان بارداری یک سال قرار داده شده است.
توضیح المسائل - الشیخ محمد تقی بهجت،ص420 { طبق الشاملة }
ابن حمزة طوسی در " الوسیلة الی نیل الفضیلة " می نویسد :
وأکثر مدة الحمل فیه ثلاث روایات: تسعة أشهر، وعشرة، وسنة.
در مورد حداکثر مدتزمان بارداری سه قول وجود دارد : 9 ما،10 ماه و یک سال.
الوسیلة الی نیل الفضیلة،ص318 { طبق الشاملة }
می بینید که در بین برخی فقهاء معاصر شیعه قول به یک سال هم مطرح شده ولی بنا بر اجماع فقهاء شیعه حداکثر مدت زمان بارداری 9 ماه بوده و قول به 10 ماه حسن شمرده شده و قول به یک سال متروک شمرده شده است.
محقق حلی در " المختصر النافع " در این باره می نویسد :
وهی تسعة أشهر، وقیل عشرة أشهر وهو حسن، وقیل سنة وهو متروک.
حد اکثر مدت زمان بارداری 9 ماه است و همچنین 10 ماه نیز گفته شده است که قول " حسن " است و یک سال نیز گفته شده که قول متروک است.
المختصر النافع،ص193 { طبق الشاملة }
جامع المدارک السید الخوانساری،ج7،ص473
ریاض المسائل،ج11،ص17
فقه الصادق السید محمد صادق الروحانی،ج24،ص255وص256 { طبق الشاملة }
پس تا این جا مشخص شد که اجماع فقهاء شیعه در مورد حداکثر مدت زمان بارداری به چه صورت است.حال برای اینکه به طور خلاصه نظر فقهاء شیعه و سنی را در این مورد بدانیم :
حد اکثر مدت زمان بارداری در مذاهب اهل سنت :
قال أبو حنیفة : أقصى مدة الحمل سنتان ؛ لقول عائشة : ما تزید المرأة فی الحمل على سنتین.
ابوحنیفة می گوید : حد اکثر مدت زمان بارداری دو سال است.به خاطر قول عائشة که می گوید : مدت زمان بارداری زن از دو سال بیشتر نمی شود.
وقال مالک والشافعی وابن حنبل : أربع سنین ، مستندین فی ذلک إلى أنّ امرأة عجلان کان الحمل یمکث فی بطنها أربع سنین ، ومن الغریب أنّ امرأة ابنه محمد مکث الحمل فی بطنها أربع سنین ، بل نساء بنی عجلان جمیعهن یحملن أربع سنین.
و مالک و شافعی و احمد بن حنبل می گویند : 4 سال.با استناد به اینکه زن عجلان فرزندش 4 سال در شکمش بود و این چیز عجیبی است که فرزند عجلان 4 سال در شکم مادرش بوده است بلکه زنان بنی عجلان تماما بعد از 4 سال وضع حمل می کرده اند.
وقال عباد بن عوام : أقصى مدة الحمل خمس سنین . وقال الزهری : سبع سنین . وقال أبو عبید :لیس لأقصى الحمل حد.
عباد بن عوام می گوید : حد اکثر مدت زمان بارداری 5 سال است و زهری می گوید : 7 سال و ابو عبید می گوید : حد اکثر مدت زمان بارداری حدی ندارد.
المغنی لابن قدامه طبعة ثالثة ج7 ص 477
الفقه على المذاهب الأربعة ، ج4 ص 523
الفقه علی المذاهب الخمسة،ص362 { طبق الشاملة }
حد اکثر مدت زمان بارداری در فقه شیعه :
اختلف علماء الإمامیة فی أقصى مدة الحمل ، فقال أکثرهم : إنّها تسعة أشهر . وقال بعضهم : عشرة أشهر . وبعض آخر : سنة کاملة . وأجمعوا بکاملهم على أنّها لا تزید ساعة واحدة عن السنة.
علمای امامیه در حد اکثر مدت زمان بارداری اختلاف کرده اند.برخی از آنان می گویند : 9 ماه و برخی دیگر می گویند : 10 ماه و برخی دیگر : یک سال و همه بر این اجماع دارند که حد اکثر مدت زمان بارداری از یک سال بیشتر نخواهد شد.
الفقه علی المذاهب الخمسة،ص363 { طبق الشاملة }
و این نکته را نیز گفتیم که قول مشهور در بین فقهاء شیعه همان 9 ماه بوده و قول به 10 ماه حسن و قول به یک سال متروک است.
در این جا می توانید ویدئویی در رابطه با قول شیعه را ببینید :
در پایان نیز به صورت خیلی خلاصه،نظر علوم تجربی و پزشکی را در مورد حد اکثر مدت زمان بارداری برای شما بیان می کنیم.
اول اینکه شما می توانید عبارات زیر را در گوگل جست و جو کنید :
Length of pregnancy
Duration of pregnancy in humans
که به این نتایج خواهید رسید :
برای مطالعه ی بیشتر می توانید به لینک های زیر مراجعه کنید که در آن ها،مدت بارداری طبق
علوم پزشکی همان حدود 9 ماه گفته شده است.
لینک اول
لینک دوم
لینک سوم
لینک چهارم
همچنین برای مطالعه ی در مورد نظر فقه شیعه :
لینک اول
لینک دوم
لینک سوم
برای مطالعه ی نظرات فقهی مذاهب غیر شیعه :
لینک اول
لینک دوم
در روایت منظور از ابی جعفر علیه السلام امام باقر علیه السلام هست .. لطفا اصلاح کنید.. باتشکر