مدت زمان بارداری در فقه اهل سنت،فقه شیعه،علوم تجربی و پزشکی (1)
موضوعی که در این مقاله می خواهیم به آن بپردازیم،بررسی مدت باداری زنان در مکتب خلفاء،مکتب اهل بیت و علوم تجربی و پزشکی می باشد.به این منظور ابتدا به بررسی کتب اهل سنت می پردازیم .
با بررسی نصوص و متون کتب اهل سنت به نکات عجیب و غیر قابل باوری می رسیم که در زیر به آن ها اشاره می کنیم :
همه ی ما کم و بیش با جناب " مالک بن انس " آشنا هستیم.امام فرقه ی مالکی ها که یکی از مذاهب اربعه ی اهل سنت به شمار می رود.
ذهبی در مورد او می نویسد :
هُوَ شَیْخُ الإِسْلاَمِ، حُجَّةُ الأُمَّةِ، إِمَامُ دَارِ الهِجْرَةِ ...
او شیخ الاسلام،حجت امت،امام دارالهجره است ...
وَأُمُّهُ هِیَ: عَالِیَةُ بِنْتُ شَرِیْکٍ الأَزْدِیَّةُ.
و مادرش عالیه دختر شریک ازدیه است.
مَوْلِدُ مَالِکٍ عَلَى الأَصَحِّ: فِی سَنَةِ ثَلاَثٍ وَتِسْعِیْنَ، عَامَ مَوْتِ أَنَسٍ خَادِمِ رَسُوْلِ اللهِ -صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ- وَنَشَأَ فِی صَوْنٍ وَرَفَاهِیَةٍ وَتَجمُّلٍ.
زمان تولد مالک بنا بر اصح اقوال : در سال 93،سال مرگ انس خادم رسول خدا صلی الله علیه و آله است و مالک در حفظ و رفاه و تجمل رشد یافت.
سیر اعلام النبلاء،ج15،ص43 ط موسسة الرسالة
حال ببینیم در مورد مدت باداری مالک چه نوشته اند :
قال معن بن عیسى، والواقدی، ومحمد بن الضحاک: حملت بمالک أمه ثلاث سنین.
معن بن عیسی و واقدی و محمد بن ضحاک گفته اند : مادر مالک سه سال به او باردار بود.
تاریخ الاسلام للامام الذهبی،ج11،ص319 ط دار الکتاب العربی
قال معن القزاز، وجماعة: حملت بمالک أمه ثلاث سنین.
معن قزاز و گروهی گفته اند : مادر مالک سه سال به او باردار بود.
العبر فی خبر من غبر،ج1،ص210 ط دار الکتب العلمیة
وحمل به ثلاث سنین.
وفیات الاعیان،ج4،ص137 ط دار صادر - بیروت
و { مادر مالک } سه سال به او باردار بود.
قَالَ مَعْنٌ، وَالوَاقِدِیُّ، وَمُحَمَّدُ بنُ الضَّحَّاکِ: حَمَلَتْ أُمُّ مَالِکٍ بِمَالِکٍ ثَلاَثَ سنِیْنَ.
وَعَنِ الوَاقِدِیِّ، قَالَ: حَمَلتْ بِهِ سَنَتَیْنِ.
معن و واقدی و محمد بن ضحاک گفته اند : مادر مالک سه سال به او باردار بود.
و واقدی گفته است : مادر مالک دو سال به او باردار بود.
سیر اعلام النبلاء،ج15،ص53 ط موسسة الرسالة
قاضی عیاض که خود از استوانه های علمی اهل سنت است و مالکی مذهب می باشد،می نویسد :
واختلف فی حمل أمه به فقال ابن نافع الصائغ والواقدی ومعن ومحمد بن الضحاک حملت به أمه ثلاث سنین ...
و در مدت بارداری مادر مالک به او اختلاف است و ابن نافع صائغ و معن و محمد بن ضحاک گفته اند که مادر مالک سه سال به او باردار بود.
ترتیب المدارک و تقریب المسالک،ج1،ص120 ط مطبعة فضالة - المغرب
کمی پایین تر می نویسد :
قال ابن المنذز وهو المعروف وروی عن الواقدی أیضاً أن حمل أمه به سنتان.
ابن منذر گفته و قول معروف است و از واقدی روایت شده که مادر مالک دو سال به او باردار بود.
ترتیب المدارک و تقریب المسالک،ج1،ص120 ط مطبعة فضالة - المغرب
قرطبی در تفسیر خود می نویسد :
و یذکر عن مالک أنه حمل به فی بطن أمه سنتین وقیل : ثلاث سنین ...
و گفته می شود که مادر مالک دو سال به او باردار بوده و گفته شده سه سال ...
تفسیر القرطبی،ج9،ص288 ط دار الشعب
جالب آن که قرطبی کمی پایین تر به نقل از ابن عربی می نویسد :
قال بن العربی : نقل بعض المتساهلین من المالکیین أن أکثر الحمل تسعة أشهر وهذا ما لم ینطق به قط إلا هالکی ...
ابن عربی گفته است : بعضی از متساهلین مالکی مذهب گفته اند که حد اکثر مدت حمل 9 ماه است و جز افراد هالک و بدبخت چنین چیزی را نمی گویند! { می بینید که ابن عربی چگونه مدت حد اکثر 9 ماه بارداری را رد می کند! }
تفسیر القرطبی،ج9،ص288 ط دار الشعب
عبد الرحمن الجزیری در کتاب " الفقه علی المذاهب الاربعة " می نویسد :
واعلم أن أقل مدة الحمل عند الشافعیة ستة أشهر کغیرهم، وأکثرها أربع سنین ...
و بدان که حد اقل مدت بارداری نزد شافعی ها مانند سایر مذاهب 6 ماه و حداکثر مدت بارداری نزد آنان چهار سال { !!! } است.
الفقه علی المذاهب الاربعة،ج4،ص461 ط دار الکتب العلمیة
ثم اعلم أن أقل مدة الحمل عند الحنابلة ستة أشهر. کغیرهم. أما أکثرها فهی أربع سنین. وفاقاً للشافعیة، وخلافاً للحنفیة القائلین: إنها سنتان. والمالکیة القائلین: إنها خمس سنین.
سپس بدان که حداقل مدت بارداری نزد حنبلی مذهب ها مانند سایر مذاهب 6 ماه است اما حداکثر مدت بارداری نزد آنان 4 سال است.مثل شافعی مذهب ها و بر خلاف حنفی مذهب ها که می گویند حداکثر مدت بارداری دو سال است و بر خلاف مالکی مذهب ها که می گویند حد اکثر مدت بارداری 5 سال است.
الفقه علی المذاهب الاربعة،ج4،ص463 ط دار الکتب العلمیة
ابن قدامه مقدسی از استوانه های فقهی حنبلی مذهب ها که مورد وثوق وهابیون نیز هست می نویسد :
ظَاهِرُ الْمَذْهَبِ أَنَّ أَقْصَى مُدَّةِ الْحَمْلِ أَرْبَعُ سِنِینَ. وَبِهِ قَالَ الشَّافِعِیُّ وَهُوَ الْمَشْهُورُ عَنْ مَالِکٍ. وَرُوِیَ عَنْ أَحْمَدَ أَنَّ أَقْصَى مُدَّتِهِ سَنَتَانِ.
ظاهر مذهب آن است که حد اکثر مدت زمان بارداری 4 سال است و شافعی هم همین را گفته است و قول مشهور از مالک نیز چنین است.و از احمد بن حنبل نقل شده که حد اکثر مدت زمان بارداری 2 سال است.
المغنی لابن قدامة،ج8،ص121 ط مکتبة القاهرة
وَقَالَ عَبَّادُ بْنُ الْعَوَّامِ: خَمْسُ سِنِینَ. وَعَنْ الزُّهْرِیِّ قَالَ: قَدْ تَحْمِلُ الْمَرْأَةُ سِتَّ سِنِینَ وَسَبْعَ سِنِینَ.
و عباد بن العوام گفته است که حد اکثر مدت زمان بارداری 5 سال است و زهری گفته است :حداکثر مدت زمان بارداری در زن می تواند 6 و 7 سال باشد.
المغنی لابن قدامة،ج8،ص121 ط مکتبة القاهرة
وَقَالَ أَحْمَدُ نِسَاءُ بَنِی عَجْلَانَ یَحْمِلْنَ أَرْبَعَ سِنِینَ وَامْرَأَةُ عَجْلَانَ حَمَلَتْ ثَلَاثَ بُطُونٍ، کُلَّ دَفْعَةٍ أَرْبَعَ سِنِینَ.
و احمد بن حنبل گفته : زنان بنی عجلان 4 سال باردار هستند و زن عجلان سه مرتبه باردار شد و در هر مرتبه 4 سال باردار بود.
المغنی لابن قدامة،ج8،ص121 ط مکتبة القاهرة
ابن عبد البر در " الاستذکار " می نویسد :
فمالک یجعله خمس سنین.ومن اصحابه من یجعله إلى سبع سنین.والشافعی مدته عنده الغایة فیها اربعة سنین.
مالک حداکثر مدت زمان بارداری را 5 سال می داند و بعضی از اصحاب مالک آن را تا 7 سال هم می دانند و شافعی نهایتا آن را 4 سال می داند.
الاستذکار،ج7،ص170 ط دار الکتب العلمیة
حال نمونه هایی را که قرطبی در تفسیر خودش ذکر کرده برای شما می آوریم :
وقال الضحاک : وضعتنی أمی وقد حملت بی فی بطنها سنتین فولدتنی وقد خرجت سنی.
و ضحاک گفته است : مادرم به من باردار شد و دو سال در شکم مادرم بودم و مرا زایید در حالی که دندانم روییده بود.
ویقال : إن محمد بن عجلان مکث فی بطن أمه ثلاث سنین فماتت به وهو یضطرب اضطرابا شدیدا فشق بطنها وأخرج وقد نبتت أسنانه.
و گفته می شود که : محمد بن عجلان سه سال در شکم مادرش مانده بود و مادرش به همین دلیل مرد و محمد بن عجلان شدیدا مظزرب بود و شکم مادرش را پاره کرد و از ان خارج شد در حالی که دندان هایش روییده بود.
وقال حماد بن سلمة : إنما سمی هرم بن حیان هرما لأنه بقی فی بطن أمه أربع سنین.
و حماد بن سلمه می گوید : هرم بن حیان به این دلیل هرم نامیده شده است که 4 سال در شکم مادرش بود.
وذکر الغزنوی أن الضحاک ولد لسنتین وقد طلعت سنه فسمى ضحاکا.
و غزنوی ذکر کرده که ضحاک دو سال در شکم مادرش بود و وقتی متولد شد دندانش در آمده بود و به همین دلیل ضحاک نامیده شد.
عباد بن العوام : ولدت جارة لنا لأربع سنین غلاما شعره إلى منکبیه فمر به طیر فقال : کش.
عباد بن العوام می گوید : خدمتکار ما چهار سال باردار بود و غلامی از او متولد شد که موهایش تا شانه هایش می رسد و { وقتی متولد شد } پرنده ای از نزد او گذشت و او گفت : کیش!
تفسیر القرطبی،ج9،ص288 ط دار الشعب
نووی در " المجموع شرح المهذب " می نویسد :
روى الولید بن مسلم قال: قلت لمالک بن أنس: حدثت جمیلة بنت سعد عن عائشة رضى الله عنها: لا تزید المرأة على السنتین فی الحمل.
قال مالک: سبحان الله من یقول هذا؟ هذه جارتنا امرأة محمد بن عجلان تحمل أربع سنین قبل أن تلد.
ولید بن مسلم روایت کرده که به مالک بن انس {امام مالکی مذهب ها} گفتم : جمیله بن سعد از عائشة روایت کرده که زن بیشتر از دو سال نمی تواند باردار باشد.
مالک گفت : سبحان الله چه کسی چنین چیزی می گوید؟! این خدمتکار ما،زن محمد بن عجلان،مدت چهار سال باردار است!
المجموع شرح المهذب،ج18،ص125 ط دار الفکر
همچنین نووی می نویسد :
قلت من الغریب أن محمد بن عجلان نفسه حملت به أمه بأکثر من ثلاث سنین، وروى هذا الواقدی،
سمعت عبد الله بن محمد بن عجلان یقول حمل بأبى بأکثر من ثلاث سنین.
وروى العباس بن نصر البغدادی عن صفوان بن عیسى قال " مکث ابن عجلان فی بطن أمه ثلاث سنین، فشق بطنها لما ماتت فأخرج وقد نبتت أسنانه.
من ( نووی ) می گویم : این عجیب است که مادر محمد بن عجلان بیش از سه سال به او باردار بوده است و واقدی این رانقل کرده که شنیدم محمد بن عجلان می گوید بیش از سه سال در شکم مادرم بودم.
و عباس بن نصر بغدادی از صفوان بن عیسی نقل میکند که گفت : ابن عجلان سه سال در شکم مادرش بود،پس شکم مادرش را پاره کرد و هنگامی که مادرش مرد از شکمش خارج شد در حالی که دندان هایش روییده بود.
المجموع شرح المهذب،ج18؛ص125 ط دار الفکر
سید سابق که از فقهاء معاصر است،در کتاب فقه السنة که کتاب درسی دانشگاه های کشور های خلیج فارس است می نویسد :
در کتاب قانون قضایی مصر،قانون ش 25 ، مصوب 1929 و همچنین ماده ی 15 آورده اند که در مصر تعدادی از زنان فاسد بودند که فرزندان نامشروع خود را به افراد ثروتمند و مرده نسبت می دادند ولی چون فقهاء شیعه حداکثر دوران بارداری را 9 ماه آورده اند،در این ماده طبق فقه امامیه حداکثر دوران بارداری 9 ماه الی یک سال است.
فقه السنة،ج3،ص648 الی ص650 ط دار الکتاب العربی
حال این جا به ذکر نمونه هایی از کتب فقهی مذاهب اربعه ی اهل سنت می پردازیم و در پایان هم چند ویدئو و چند نمونه از سایت های وهابیون و اهل سنت را برای شما می آوریم :
وَالْأَصْلُ أَنَّ أَقَلَّ مُدَّةِ الْحَمْلِ سِتَّةُ أَشْهُرٍ وَأَکْثَرَهَا سَنَتَانِ ...
اصل این است که حداقل مدت زمان بارداری 6 ماه و حداکثر مدت زمان آن 2 سال است ...
البحر الرائق،ج4،ص170 ط دار المعرفة { از کتب فقهی حنفی }
وأقله ستة أشهر، لِقَوْلِهِ تَعَالَى: {وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا} [الأحقاف: 15] ش: (الأحقاف: الآیة15) (ثم قال الله تعالى: {وَفِصَالُهُ فِی عَامَیْنِ} [لقمان: 14] (لقمان: الآیة 14) فبقی للحمل ستة أشهر. والشافعی - رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ - یقدر الأکثر) ش: أی أکثر مدة الحمل. م: (بأربع سنین) ش: وبه قال مالک فی المشهور وأحمد کذلک. وقال عبادة: خمس سنین، وقال الزهری: ست سنین،وقال ربیعة بن عبد الرحمن: سبع سنین، وقال اللیث: ثلاث سنین، وبقولنا قال الثوری والضحاک بن مزاحم وأحمد فی روایة.
و حداقل مدت زمان بارداری 6 ماه است.به خاطر فرمایش خدا در قرآن : " وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا " و سپس " وَفِصَالُهُ فِی عَامَیْنِ " و در نتیجه 6 ماه باقی می ماند. و شافعی حد اکثر مدت زمان بارداری را 4 سال می داند و بنا بر قول مشهور مالک و احمد بن حنبل هم بر این قول هستند.. عبادة می گوید : حداکثر مدت زمان بارداری 5 سال است و زهری می گوید : 6 سال و ربیعة بن عبدالرحمن می گوید : 7 سال و لیث می گوید : 3 سال و بنا بر قول ما ثوری و ضحاک بن مزاحم و احمد بن حنبل در روایتی چنین گفته اند.
البنایة شرح الهدایة،ج4،ص362 ط دار الفکر { از کتب فقهی حنفی }
وَأَکْثَرُ مُدَّةِ الْحَمْلِ أَرْبَعُ سِنِینَ.
و حداکثر مدت زمان بارداری 4 سال است.
ارشاد السالک،ص73 ط شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی و اولاده { از کتب فقهی مالکی }
أَکْثَرِ مُدَّةِ الْحَمْلِ أَرْبَعِ سِنِینَ أَوْ خَمْسٍ ...
حداکثر مدت زمان بارداری 4 سال یا 5 سال است ...
حاشیة الدسوقی علی الشرح الکبیر،ج19،ص292 من موقع الاسلام { از کتب فقهی مالکی }
فَصْلٌ: أَکْثَرُ مُدَّةِ الْحَمْلِ أَرْبَعُ سِنِینَ
فصل : حداکثر مدت زمان بارداری 4 سال است. { ملاحظه می کنید که فصلی به این عنوان نامگذاری شده است }
اسنی المطالب فی شرح روض الطالب،ج3،ص393 ط دار الکتاب الاسلامی { از کتب فقهی شافعی }
لِأَنَّ أَکْثَرَ مُدَّةَ الْحَمْلِ أَرْبَعُ سِنِینَ ...
برای این که حد اکثر مدت زمان بارداری 4 سال است ...
الحاوی الکبیر،ج7،ص35 ط دار الکتب العلمیة { از کتب فقهی شافعی }
قبلا به کتاب " المغنی لابن قدامة " که از منابع فقهی حنبلی مذهب هاست اشاره نمودیم.البته برخی از علمای اهل سنت هم نظرشان این است که برای حداکثر مدت زمان بارداری نمی توان حدی تعیین کرد و وقتی که زن طبق قرائن احساس بارداری کرد تا زمانی که وضع حمل کند،مدت زمان بارداری او به حساب می آید و غالبا این مدت 9 ماه است. کسانی چون ابو عبید و شوکانی چنین نظری دارند که در این باره می توانید به کتب " المغنی لابن قدامة " و " السیل الجرار للشوکانی " و " لسان الحکام لابن ابی الیمن " مراجعه کنید.
حال در لینک های زیر می توانید به صورت آنلاین،فتاوا و نظرات سایت های وهابیون و اهل سنت را در مورد مدت زمان بارداری ببینید :
استفتاء سایت اسلام وب
منتدی التوحید
حال توجه شما را به تماشای دو ویدئو جلب می کنیم :
ویدئوی اول
توضیح ویدئوی اول :
در ویدئو شیخ علی جمعه از مفتیان بزرگ الازهر مصر صریحا می گوید که حداکثر مدت زمان بارداری 4 سال است و اگر مردی با همسرش 4 سال هیچ رابطه ای هم نداشته باشد و دور از همسرش باشد و از همسرش فرزندی متولد شود آن فرزند متعلق به آن مرد است !!!
ویدئوی دوم
در این ویدئو صالح المغامسی از وهابیون مشهور صراحتا می گوید که حداکثر مدت بارداری 4 سال در متون فقهی است و بر آن تصریح می کند.
در قسمتی دیگر از ویدئو می بینید که قرضاوی وهابی سعی در توجیه مساله ی حداکثر مدت زمان بارداری دارد و می کوشد تا به گونه ای این مساله را توجیه کند و مثلا می کوید در زمان های قدیم زنان فکر می کردند که باردار شده اند در حالی که باردار نبودند و به همین دلیل تصور می کردند که مدت زمان زیادی را باردارند!!! قسمت اول ویدئو که شامل توضیحات صالح المغامسی است،به خوبی پاسخ این ادعاهای بی اساس و ضعیف قرضاوی وهابی را داده است.
http://1shab1000shab.blog.ir/