حقانیت شیعه و رد شبهات

وجوب جهاد با امام «عادل» و «دارای شرایط لازم»؛ خط بطلانی بر تایید فتوحات خلفاء یا شرکت در آن ها از سوی اهل بیت علیهم السلام

یکی از موضوعات مورد بحث که بسیاری از مواقع هم از سوی مخالفین شیعه (اهل تسنن) و هم از سوی اسلام ستیزان مطرح شده و مورد بحث قرار می گیرد، نظر اهل بیت علیهم السلام در مورد فتوحات خلفاء و تایید یا رد آن می باشد.

ادله ی فراوانی در اثبات عدم تایید این فتوحات و مخالفت با آن از سوی اهل بیت علیهم السلام وجود دارد که یکی از محکم ترین و غیر قابل خدشه ترین آن ها شرایطی است که اهل بیت علیهم السلام برای امام و فرمانروای جهاد ذکر کرده اند.

این شرایط در روایات فراوان با مضامین مشابه و نزدیک به هم ذکر شده و به گونه ای است که به هیچ وجه قابلیت تطبیق بر خلفاء ثلاثه و بنی امیه و بنی العباس را ندارد و از این رو می توان با قاطعیت گفت که ایشان نظری کاملا منفی و سلبی به فتوحات داشته و به همین دلیل است که هرگز در آن شرکت هم نکرده اند.

در این مطلب به بخشی از روایاتی که در این زمینه در کتب روائی موجود است اشاره می کنیم.

پ.ن: قبل از ذکر این روایات لازم است به این نکته ی مهم اشاره کنیم که به دلیل فراوانی این روایات و نزدیکی مضامین آن ها به یکدیگر از بررسی سندی آن ها بی نیاز هستیم و کثرت این روایات، صدور آن ها از اهل بیت علیهم السلام را ضمانت می کند.

امیر المؤمنین علیه السلام

حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَى بْنِ عُبَیْدٍ الْیَقْطِینِیُّ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَى عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی عَن‏ آبَائِهِ ع أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع عَلَّمَ أَصْحَابَهُ فِی مَجْلِسٍ وَاحِدٍ أَرْبَعَمِائَةِ بَابٍ مِمَّا یُصْلِحُ لِلْمُسْلِمِ فِی دِینِهِ وَ دُنْیَاه‏ ... ِ لَا یَخْرُجِ الْمُسْلِمُ فِی الْجِهَادِ مَعَ مَنْ لَا یُؤْمَنُ عَلَى الْحُکْمِ وَ لَا یُنْفِذُ فِی الْفَیْ‏ءِ أَمْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنْ مَاتَ فِی ذَلِکَ کَانَ مُعِیناً لِعَدُوِّنَا فِی حَبْسِ حُقُوقِنَا وَ الْإِشَاطَةِ بِدِمَائِنَا وَ مِیتَتُهُ مِیتَةٌ جَاهِلِیَّة ...

الصدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین (المتوفی381هـ)، الخصال،ج2،ص625،ح10، تحقیق، تصحیح وتعلیق: علی أکبر الغفاری،‌ ناشر: منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم المقدسة، سال چاپ 1403 – 1362.

فرد مسلمان نباید در رکاب کسى که در انجام دستورات الهى بر او اعتمادى نیست و فرمان خدا را در باره غنیمت جنگى اجرا نمى‏کند به جنگ برود و چنانچه در چنین جنگى کشته شود، در حبس حقوق ما و ریختن خون هاى ما دشمنان را یارى نموده است و مرگ او همان مرگ دوران جاهلیت است‏ ...

وصیته ع لکمیل بن زیاد مختصرة ... یَا کُمَیْلُ لَا غَزْوَ إِلَّا مَعَ إِمَامٍ عَادِل‏ ...

ابن شعبة الحرانی،حسن بن علی (المتوفى القرن الرابع)،تحف العقول،ص175، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر، ناشر: جامعه مدرسین‏، 1404 هـ - 1363 ش.

الطبری، عماد الدین أبی جعفر محمد بن أبی القاسم (المتوفى525هـ)، بشارة المصطفى (صلى الله علیه وآله) لشیعة المرتضى علیه السلام، ج2،ص29،ناشر: المکتبة الحیدریة، 1383 هـ .

وصیت امیر المؤمنین به کمیل بن زیاد به صورت مختصر ... ای کمیل، جهاد جز زیر پرچم حاکم عادل روا نیست‏ ...

امام سجاد علیه السلام

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَقِیَ عَبَّادٌ الْبَصْرِیُّ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ ص فِی طَرِیقِ مَکَّةَ فَقَالَ لَهُ یَا عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ تَرَکْتَ الْجِهَادَ وَ صُعُوبَتَهُ وَ أَقْبَلْتَ عَلَى الْحَجِّ وَ لِینَتِهِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى‏ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الْقُرْآنِ وَ مَنْ أَوْفى‏ بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بایَعْتُمْ بِهِ وَ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ فَقَالَ لَهُ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع أَتِمَّ الْآیَةَ فَقَالَ التَّائِبُونَ الْعابِدُونَ الْحامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاکِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّاهُونَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ الْحافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع إِذَا رَأَیْنَا هَؤُلَاءِ الَّذِینَ هَذِهِ صِفَتُهُمْ فَالْجِهَادُ مَعَهُمْ أَفْضَلُ مِنَ الْحَجِّ.

الکلینی الرازی، أبو جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (المتوفى 328 هـ)، الکافی،ج5،ص 22،ح1، تحقیق: علی اکبر الغفاری، ناشر: دار الکتب الإسلامیة‏، تهران‏-ایران، الطبعة الرابعة،1407هـ .

عباد بصرى در راه مکه به على بن الحسین علیه السلام برخورد و گفت: ای على بن الحسین، جهاد را با سختى که دارد رها کرده ‏اى و روى به حج آورده ‏اى که کارى ساده و آسان است.با اینکه خداوند می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى‏ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ ... تا وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ» امام علیه السلام فرمود وقتى بیابیم کسانى را که داراى چنین صفاتى باشند جنگ کردن با آنها از حج بهتر است.

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُوسَى الْخَشَّابِ عَنْ أَبِی طَاهِرٍ الْوَرَّاقِ عَنْ رَبِیعِ بْنِ سُلَیْمَانَ الْخَزَّازِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ قَالَ: قَالَ رَجُلٌ لِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع أَقْبَلْتَ عَلَى الْحَجِّ وَ تَرَکْتَ الْجِهَادَ فَوَجَدْتَ الْحَجَّ أَلْیَنَ عَلَیْکَ وَ اللَّهُ یَقُولُ إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى‏ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ الْآیَةَ قَالَ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع اقْرَأْ مَا بَعْدَهَا قَالَ فَقَرَأَ- التَّائِبُونَ الْعابِدُونَ الْحامِدُونَ إِلَى قَوْلِهِ- وَ الْحافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ قَالَ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع إِذَا ظَهَرَ هَؤُلَاءِ لَمْ نُؤْثِرْ عَلَى الْجِهَادِ شَیْئاً.

الطوسی، الشیخ ابوجعفر، محمد بن الحسن بن علی بن الحسن (المتوفی460هـ)، تهذیب الأحکام، ج6، ص 134،ح1،تحقیق: السید حسن الموسوی الخرسان، الناشر: دار الکتب الإسلامیة ـ طهران، الطبعة : الرابعة،‌1365 ش.

شخصی به على بن الحسین علیه السلام گفت: ای على بن الحسین، به حج روی آورده ‏اى و جهاد را ترک کرده ای.حج را آسان تر یافته ای در حالی که خدوند می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى‏ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ ... تا وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ» امام علیه السلام فرمود ادامه ی آیه را بخوان.آن شخص ادامه ی آیه را قرائت کرد: «التَّائِبُونَ الْعابِدُونَ الْحامِدُونَ تا جایی که می گوید وَالْحافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ».امام فرمودند: زمانی که این ویژگی ها یافت شود چیزی را بر جهاد ترجیح نمی دهیم.

امام صادق علیه السلام

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الطَّاطَرِیُّ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ سُوَیْدٍ الْقَلَانِسِیِّ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِنِّی رَأَیْتُ فِی الْمَنَامِ أَنِّی قُلْتُ لَکَ إِنَّ الْقِتَالَ مَعَ غَیْرِ الْإِمَامِ الْمَفْرُوضِ طَاعَتُهُ حَرَامٌ مِثْلَ الْمَیْتَةِ وَ الدَّمِ وَ لَحْمِ الْخِنْزِیرِ فَقُلْتَ لِی هُوَ کَذَلِکَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع هُوَ کَذَلِکَ هُوَ کَذَلِکَ.

الکلینی الرازی، أبو جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (المتوفى 328 هـ)، الکافی،ج5،ص 23،ح3، تحقیق: علی اکبر الغفاری، ناشر: دار الکتب الإسلامیة‏، تهران‏-ایران، الطبعة الرابعة،1407هـ .

الکلینی الرازی، أبو جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (المتوفى 328 هـ)، الکافی،ج5،ص 27،ح2، تحقیق: علی اکبر الغفاری، ناشر: دار الکتب الإسلامیة‏، تهران‏-ایران، الطبعة الرابعة،1407هـ .

بشیر الدهان می گوید به امام صادق علیه السلام عرض کردم: من در خواب دیدم که که از شما پرسیدم: «آیا جهاد کردن در رکاب آن امامى که اطاعتش واجب نباشد، حرام است همانگونه که حیوان مرده و خون جهنده و گوشت خوک حرام است؟» و شما در پاسخ من گفتید. بلى.درست است.اینک چه مى‏فرمایید؟ امام صادق علیه السلام فرمودند: همین‏طور است. همین‏طور است.

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ الْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ عَبْدِ الْمَلِکِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا عَبْدَ الْمَلِکِ مَا لِی لَا أَرَاکَ تَخْرُجُ إِلَى هَذِهِ الْمَوَاضِعِ الَّتِی یَخْرُجُ إِلَیْهَا أَهْلُ بِلَادِکَ قَالَ قُلْتُ وَ أَیْنَ فَقَالَ جُدَّةُ وَ عَبَّادَانُ وَ الْمَصِّیصَةُ وَ قَزْوِینُ فَقُلْتُ انْتِظَاراً لِأَمْرِکُمْ وَ الِاقْتِدَاءِ بِکُمْ فَقَالَ إِی وَ اللَّهِ لَوْ کانَ خَیْراً ما سَبَقُونا إِلَیْهِ ...

الکلینی الرازی، أبو جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (المتوفى 328 هـ)، الکافی،ج5،ص 19،ح2، تحقیق: علی اکبر الغفاری، ناشر: دار الکتب الإسلامیة‏، تهران‏-ایران، الطبعة الرابعة،1407هـ .

عبد الملک بن عمرو می گوید: امام صادق علیه السلام به من فرمود: ای عبد الملک، چه شده است که نمی بینم تو [برای جهاد] به آن اماکنی که اهل سرزمین تو می روند بروی؟ عبد الملک می گوید عرض کردم به کجا؟ امام صادق علیه السلام فرمودند: جدة و عبادان و مصیصة و قزوین.عبد الملک می گوید گفتم: به دلیل اقتدای به شما و این که منتظر دستور شما هستم.امام صادق علیه السلام فرمودند: آری به خدا سوگند.اگر در این کار خیری بود در انجامش بر ما سبقت نمی گرفتند ...

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ بُرَیْدٍ عَنْ أَبِی عَمْرٍو الزُّبَیْرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَخْبِرْنِی عَنِ الدُّعَاءِ إِلَى اللَّهِ وَ الْجِهَادِ فِی سَبِیلِهِ أَ هُوَ لِقَوْمٍ لَا یَحِلُّ إِلَّا لَهُمْ وَ لَا یَقُومُ بِهِ إِلَّا مَنْ کَانَ مِنْهُمْ أَمْ هُوَ مُبَاحٌ لِکُلِّ مَنْ وَحَّدَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ آمَنَ بِرَسُولِهِ ص وَ مَنْ کَانَ کَذَا فَلَهُ أَنْ یَدْعُوَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِلَى طَاعَتِهِ وَ أَنْ یُجَاهِدَ فِی سَبِیلِهِ فَقَالَ ذَلِکَ لِقَوْمٍ لَا یَحِلُّ إِلَّا لَهُمْ وَ لَا یَقُومُ بِذَلِکَ إِلَّا مَنْ کَانَ مِنْهُمْ قُلْتُ مَنْ أُولَئِکَ قَالَ مَنْ قَامَ بِشَرَائِطِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الْقِتَالِ وَ الْجِهَادِ عَلَى الْمُجَاهِدِینَ فَهُوَ الْمَأْذُونُ لَهُ فِی الدُّعَاءِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ لَمْ یَکُنْ قَائِماً بِشَرَائِطِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الْجِهَادِ عَلَى الْمُجَاهِدِینَ فَلَیْسَ بِمَأْذُونٍ لَهُ فِی الْجِهَادِ وَ لَا الدُّعَاءِ إِلَى اللَّهِ حَتَّى یَحْکُمَ فِی نَفْسِهِ مَا أَخَذَ اللَّهُ عَلَیْهِ مِنْ شَرَائِطَ الْجِهَادِ قُلْتُ فَبَیِّنْ لِی یَرْحَمُکَ اللَّهُ ...

الکلینی الرازی، أبو جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (المتوفى 328 هـ)، الکافی،ج5،ص 13 - 19،ح1، تحقیق: علی اکبر الغفاری، ناشر: دار الکتب الإسلامیة‏، تهران‏-ایران، الطبعة الرابعة،1407هـ .

ابو عمرو زبیری می گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم که از دعوت به سوی خداوند و جهاد در راهش به من خبر بده.آیا این کار تنها مختص گروه خاصی است و فقط آن گروه اجازه ی انجامش را دارند و یا برای هر آن کس که موحد باشد و به پیامبر خدا ایمان آورده باشد جایز است؟ و اگر کسی چنین باشد آیا جایز است که دیگران را به سوی خداوند و بندگی او دعوت کرده و در راهش جهاد کند؟ امام فرمودند: این کار مخصوص گروهی است که جز برای آنان جایز نیست و تنها کسی که از ایشان باشد می تواند آن را انجام دهد.ابو عمرو می گوید: گفتم آنان چه کسانی هستند؟ امام فرمود: هر آن کس که شرایط خداوند را در جنگ و جهاد در مورد مجاهدین اقامه کند، برای وی جایز است که دیگران را به سوی خداوند بخواند و هر آن کس که شرایط خداوند در مورد جهاد را در حق مجاهدان اقامه نکند جهاد و دعوت دیگران به سوی خداوند برای او جایز نیست تا این که شرایط خداوند در مورد جهاد را اجرا کند.ابو عمرو می گوید به امام صادق علیه السلام عرض کردم پس شروط جهاد را برایم بیان کن ... [امام علیه السلام در ادامه به صورت مفصل شروط جهاد را تبیین می کند]

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْهَیْثَمِ الْعِجْلِیُّ وَ أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَطَّانُ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ السِّنَانِیُّ وَ الْحُسَیْنُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ هِشَامٍ الْمُکَتِّبُ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ الصَّائِغُ وَ عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْوَرَّاقُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ قَالُوا حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ أَحْمَدُ بْنُ یَحْیَى بْنِ زَکَرِیَّا الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا بَکْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَبِیبٍ قَالَ حَدَّثَنَا تَمِیمُ بْنُ بُهْلُولٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِیَةَ عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ: هَذِهِ شَرَائِعُ الدِّینِ لِمَنْ أَرَادَ أَنْ یَتَمَسَّکَ بِهَا وَ أَرَادَ اللَّهُ هُدَاه‏ ... وَ الْجِهَادُ وَاجِبٌ مَعَ إِمَامٍ عَادِل‏ ...

الصدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین (المتوفی381هـ)، الخصال،ج2،ص607،ح9، تحقیق، تصحیح وتعلیق: علی أکبر الغفاری،‌ ناشر: منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم المقدسة، سال چاپ 1403 – 1362.

اعمش از امام صادق علیه السلام نقل می کند که ایشان فرمودند: این شرایع دین است برای هر آن کس که بخواهد بدان تمسک جوید و برای هر آن کس که خداوند اراده کند وی را هدایت کند ... و جهاد با امام عادل واجب است ...

امام رضا علیه السلام

جوابه ع للمأمون فی جوامع الشریعة لما سأله جمع ذلک‏ ... وَ الْجِهَادُ مَعَ إِمَامٍ عَادِل‏ ...

ابن شعبة الحرانی،حسن بن علی (المتوفى القرن الرابع)،تحف العقول، ص419، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر، ناشر: جامعه مدرسین‏، 1404 هـ - 1363 ش.

پاسخ امام رضا علیه السلام به مامون در جوامع الشریعة زمانی که گروهی از ایشان سوال کردند ... و جهاد با امام عادل واجب است ...

مطالب مرتبط:

پاسخ به شبهه ی اسلام ستیزان : حضور امام حسن و امام حسین علیهما السلام در طبرستان و کشتار ایرانیان!

عبدالحسین زرینکوب (مورخ مورد علاقه ی باستان گرایان) : گزارش حضور حسنین علیهما السلام در فتح طبرستان معتبر نیست!