حقانیت شیعه و رد شبهات

عدم اطلاع شیخ محمد آصف محسنی از ابتدائیات علوم قرآنی در مبحث تحدی خداوند در قرآن کریم!

یکی از افرادی که به خصوص در سال های اخیر عَلَم پاکسازی و تنقیه ی موروث روائی شیعه را بلند کرده و ادعاهای بعضا گزاف و بعضا شاذی را در بخش های مختلفی از علوم اسلامی مطرح کرده و بسیاری از عقائد مسلم مکتب اهل بیت را با بهانه هایی همچون خرافه بودن یا غیر مستند بودن و مانند آن مردود می داند ، شیخ محمد آصف محسنی می باشد که البته نقد علمی برخی ادعاها و افکار ایشان از امور بسیار ضروری و لازم می باشد.

اما نکته ی اساسی که مورد غفلت بسیاری قرار گرفته آن است که وقتی به کتب ایشان مراجعه می کنیم با نظرات و استدلال هایی رو به رو می شویم که اگر وجود هرگونه تعمد و نیت خاصی را کنار بگذاریم، آن استدلال ها و نظرات خبر از بی اطلاعی یا کم اطلاعی ایشان از مبانی ابتدائی برخی از علوم اسلامی می دهد!

در این مطلب به بیان یکی از این موارد می پردازیم.

شیخ محمد آصف محسنی در کتاب «مشرعة بحار الانوار» که مورد انتقاد بسیاری از فضلاء و محققین نیز قرار گرفته و حاوی نظرات شاذ بسیاری می باشد، در مورد تحدی خداوند در قرآن کریم چنین می نویسد :

وأما الإتیان بمثل سورة الکوثر والعصر وأمثالهما فالظاهر عدم التحدی به، بل الظاهر تیسره للفضلاء.فتأمل.

آصف محسنی،محمد، مشرعة بحار الأنوار،ج1، ص 323، الناشر : مؤسسة المعارف، الطبعة : الثانیة، 1426 هـ - 2005 م.

اما ظاهر آن است که آوردن سوره هایی مانند کوثر و عصر و مانند آن ها مورد تحدی قرار نگرفته است بلکه آوردن مانند آن ها برای افراد فاضل امکان پذیر است.پس تامل کن.

مشاهده ی اسکن کتاب مشرعة بحار الانوار (کلیک کنید  1  2  3)

ملاحظه می فرمایید که شیخ محمد آصف محسنی - بر خلاف ظاهر و کلام صریح خداوند در قرآن کریم - معتقد است که افراد فاضل می توانند مانند سوره های کوچک قرآن (کوثر، عصر و ...) را بیاورند.

اشکال و نقد اصلی ما صرفا مخالفت این ادعا با ظاهر قرآن کریم نیست ! بلکه در این جا نکته ای اساسی و واضح وجود دارد که شیخ محمد آصف محسنی کاملا از آن غافل بوده است و الا چنین ادعایی از سوی ایشان مطرح نمی شد.

ابتدا به اصلی ترین آیات تحدی در قرآن کریم و مکی یا مدنی بودن آن ها دقت کنید :

قُلْ فَأْتُوا بِکِتَابٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ هُوَ أَهْدَى مِنْهُمَا أَتَّبِعْهُ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ (قصص / 49 / مکی)

قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لَا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ کَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیرًا  (إسراء / 88 / مکی)

أَمْ یَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ (یونس / 38 / مکی)

أَمْ یَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَیَاتٍ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ (هود / 13 / مکی)

فَلْیَأْتُوا بِحَدِیثٍ مِثْلِهِ إِنْ کَانُوا صَادِقِینَ (طور / 34 / مکی)

وَإِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ (بقرة / 23 / مدنی)

ملاحظه می فرمایید که اهم آیات نازل شده در باب تحدی به جز آیه ی 23 سوره ی بقرة، مکی هستند.یعنی خداوند در مورد آوردن حتی یک سوره مانند سوره هایی که در مکه نازل شده اند در همان زمان تحدی کرده است.

داستان وقتی جالب می شود که بدانید بسیاری از سوره های کوتاه قرآن کریم مانند «ناس» ، «فلق» ، «اخلاص» (توحید) ، «مسد» ، «کافرون» ، «کوثر» ، «ماعون» ، «قریش» ، «فیل» ، «همزه» ، «عصر» ، «تکاثر» و بسیاری از سوره های کوتاه دیگر مکی هستند ! ملاحظه می فرمایید که حتی دو سوره ای که شیخ محمد آصف محسنی به آن ها مثال زده یعنی «کوثر» و «عصر» هم مکی هستند!

نتیجه آن که با توجه به «مکی» بودن اکثر آیات تحدی و همچنین «مکی» بودن بسیاری از سوره های کوتاه قرآن کریم ، تحدی قرآن در باب آوردن حتی یک سوره ی کوتاه مانند «کوثر» یا «عصر» هم مطرح شده است!

به راستی چگونه کسی که ادعای تنقیه ی میراث روایی را مطرح می کند و بسیاری از روایات یا مسائل مورد قبول جمهور شیعه را با ادعاهای ناصواب و غیر علمی همچون خرافه بودن یا مستند نبودن مردود می داند از چنین مساله ی ساده و ابتدائی که در مباحث مقدماتی علوم قرآنی مطرح می شود بی خبر است ؟!

در بخش پایانی این مطلب کلامی مهم و مرتبط با بحث را از تفسیر تسنیم آیت الله جوادی آملی در تفسیر آیه ی 23 سوره ی بقره نقل می کنیم.

والمراد من السورة فی هذه الآیة هو الجنس، ولیس السورة التی تقع فیها هذه الآیة.بناء على ذلک، فإن کل آیات التحدی، کالآیة مورد البحث، تفید إعجاز أصغر سور القرآن مثل «الکوثر» و«العصر» أیضا.إذن، فلیس المراد من التحدی هنا هو أن یأتی المعارضون بسورة من قبیل سورة البقرة، بل المراد هو أن یأتوا بسورة تشبه أی سورة فی القرآن الکریم، وإن کانت تماثل أقصر سور القرآن؛ فإن المراد من قوله عز اسمه فی سورة هود «فأتوا بعشر سور مثله» ، أو قوله فی سورة یونس : «فأتوا بسورة مثله» هو جنس السورة؛ إذ لا ینبغی الإقتراح على من یساوره الشک والریب فی سورة صغیرة أن یأتی بسورة کالبقرة؛ فالتحدی فی مقابل من یرتاب فی سور القرآن القصار، إنما یکون فی أن یطلب الله منه الإتیان بسورة مشابهة لإحدى سور القرآن، طالت أم قصرت.

الجوادی الطبری الآملی، عبد الله، تسنیم فی تفسیر القرآن،ج2، ص 506 و 507، التحقیق : محمد عبد المنعم الخاقانی، الناشر : دار الإسراء، الطبعة : الثانیة، 1432 هـ - 2011 م.

مقصود از «سوره» در این آیه ، جنسِ سوره است و منظور از آن سوره ای نیست که این آیه در آن قرار دارد.بنا بر این، تمامی آیات تحدی مانند آیه ی مورد بحث ناظر به اعجاز کوتاه ترین سوره های قرآن مانند «کوثر» و «عصر» هم می باشد.بنا بر این منظور از تحدی در اینجا این نیست که افراد معارض سوره ای مانند سوره ی بقره را بیاورند بلکه منظور آن است که سوره ای را بیاورند که شبیه به  هر سوره ای از سوره های قرآن باشد حتی اگر کوتاه ترین سوره های قرآن باشد.پس منظور از این کلام خداوند در سوره ی هود که «ده سوره مانند سوره های قرآن بیاورید» یا این کلام خداوند در سوره ی یونس که «سوره ای مانند سوره های قرآن بیاورید» جنسِ سوره است چرا که درست نیست که فردی که در مورد سوره ای کوچک شک می کند به او پیشنهاد داده شود که سوره ای مانند بقره بیاورد.پس تحدی برای کسی که در سوره های کوتاه قرآن شک می کند آن است که خداوند از او می خواهد تا سوره ای مانند یکی از سوره های قرآن بیاورد چه کوتاه چه طولانی.