حقانیت شیعه و رد شبهات

بیان بخشی از مقامات و علوم اهل بیت در حدیثی از امام رضا علیه السلام [مصادر شیعه]

اهل بیت رسول الله (ص) پس از ایشان جانشین و حافظ میراثشان بوده اند که البته با ظلم ظالمان زمان ، این مقام در عرصه ی خلافت و حکومت سیاسی به ظهور و بروز نرسید.

بدیهی است که افرادی که پس از پیامبر خاتم (ص) خلفای حقیقی ایشان هستند، بایستی اعلم خلق باشند.

امام رضا علیه السلام در حدیثی صحیح به بخشی از علوم و مقامات اهل بیت - علیهم السلام - اشاره می کنند.

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ الْعَزِیزِ بْنِ الْمُهْتَدِی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ أَنَّهُ کَتَبَ إِلَیْهِ الرِّضَا ع أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ مُحَمَّداً ص کَانَ أَمِینَ اللَّهِ فِی خَلْقِهِ فَلَمَّا قُبِضَ ص کُنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ وَرَثَتَهُ فَنَحْنُ أُمَنَاءُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ عِنْدَنَا عِلْمُ الْبَلَایَا وَ الْمَنَایَا وَ أَنْسَابُ الْعَرَبِ وَ مَوْلِدُ الْإِسْلَامِ وَ إِنَّا لَنَعْرِفُ الرَّجُلَ إِذَا رَأَیْنَاهُ بِحَقِیقَةِ الْإِیمَانِ وَ حَقِیقَةِ النِّفَاقِ وَ إِنَّ شِیعَتَنَا لَمَکْتُوبُونَ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ أَخَذَ اللَّهُ عَلَیْنَا وَ عَلَیْهِمُ الْمِیثَاقَ یَرِدُونَ مَوْرِدَنَا وَ یَدْخُلُونَ مَدْخَلَنَا لَیْسَ عَلَى مِلَّةِ الْإِسْلَامِ غَیْرُنَا وَ غَیْرُهُمْ نَحْنُ النُّجَبَاءُ النُّجَاةُ وَ نَحْنُ أَفْرَاطُ الْأَنْبِیَاءِ وَ نَحْنُ أَبْنَاءُ الْأَوْصِیَاءِ وَ نَحْنُ الْمَخْصُوصُونَ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ نَحْنُ أَوْلَى النَّاسِ بِکِتَابِ اللَّهِ وَ نَحْنُ أَوْلَى النَّاسِ بِرَسُولِ اللَّهِ ص وَ نَحْنُ الَّذِینَ شَرَعَ اللَّهُ لَنَا دِینَهُ فَقَالَ فِی کِتَابِهِ- شَرَعَ لَکُمْ یَا آلَ مُحَمَّدٍ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً قَدْ وَصَّانَا بِمَا وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ یَا مُحَمَّدُ- وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسى‏ وَ عِیسى‏ فَقَدْ عَلَّمَنَا وَ بَلَّغَنَا عِلْمَ مَا عَلِمْنَا وَ اسْتَوْدَعَنَا عِلْمَهُمْ نَحْنُ وَرَثَةُ أُولِی الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ- أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ یَا آلَ مُحَمَّدٍ- وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ وَ کُونُوا عَلَى جَمَاعَةٍ- کَبُرَ عَلَى الْمُشْرِکِینَ مَنْ أَشْرَکَ بِوَلَایَةِ عَلِیٍّ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ مِنْ وَلَایَةِ عَلِیٍّ إِنَّ اللَّهَ یَا مُحَمَّدُ یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ یُنِیبُ مَنْ یُجِیبُکَ إِلَى وَلَایَةِ عَلِیٍّ ع.

الکلینی الرازی، أبو جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (متوفاى328 هـ)، الکافی ،ج1، ص 223 و 224،ح 1،تحقیق : علی اکبر الغفاری، ناشر: دار الکتب الإسلامیة‏، تهران‏-ایران، الطبعة الرابعة ،1407هـ .

عبد اللَّه بن جندب میگوید: امام رضا (ع) برای او نوشت : اما بعد؛ به راستى محمد (ص) امین خدا در خلقش بوده است و چون وفات کرد ما اهل بیت وارثانش بودیم و ما امناء خداوندیم در زمین خدا. علم بلاها و مرگ و میرها نزد ما است و انساب عرب و علم پیدایش اسلام هم در نزد ماست.(یعنى نژاد صحیح و فاسد عرب را میشناسیم و از محل تولد اسلام که دل انسانست آگاهیم‏) و به راستى ما هر مردى را ببینیم مى ‏شناسیم‏ که از روى حقیقت مؤمن است یا منافق است.شیعیان ما به نام خودشان و پدرشان ثبت شده اند.خداوند از ما و آن ها تعهد گرفته است.شیعیان ما از سرچشمه ما آب نوشند و به راه ما مى‏ روند.جز ما و آن ها کسى در کیش اسلام نیست.ما نجیب و ناجى هستیم و ما بازماندگان پیغمبرانیم و ما زادگاه اوصیائیم و ما صاحبان امتیاز در کتاب خداى عز و جل هستیم.ما از همه ى مردم به کتاب خدا شایسته تریم و ما از همه مردم به رسول خدا نزدیک تریم.ما هستیم که خدا دین خود را به حساب ما تشریع کرده و در قرآن فرموده (13 سوره شورى): «مقرر کرد براى شما اى آل محمد از دین، آنچه وصیت کرد بدان نوح (را به ما سفارش داده همان را که به نوح (ع) سفارش داده) و آنچه را به تو وحى کردیم (اى محمد) و آنچه را به ابراهیم و موسى و عیسى سفارش دادیم (خدا به ما آموخته و رسانیده آنچه را باید بدانیم و به ما سپرده علم آنان را، ما وارثان رسولان اولی العزمیم) براى آنکه دین را برپا دارید (اى آل محمد) و در آن تفرقه نشوید و جدائى نیندازید (و متحد باشید).بر مشرکان بسیار سخت و ناگوار است (هر که در ولایت على مشرک است) آن چه را بدان دعوتشان کنید (از ولایت بلا فصل على (ع)).به راستى خدا (اى محمد) هدایت کند هر که به جانب او برگردد» (یعنى ولایت على (ع) را از تو نپذیرد).

شیخ صدوق - رحمه الله - نیز این روایت را به صورت مختصر و با سند خود و از ابن ابی نجران نقل کرده اند.

حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَامِرِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ قَالَ: کَتَبَ أَبُو الْحَسَنِ الرِّضَا ع وَ أَقْرَأَنِیهِ رِسَالَةً إِلَى بَعْضِ أَصْحَابِنَا إِنَّا لَنَعْرِفُ الرَّجُلَ إِذَا رَأَیْنَاهُ بِحَقِیقَةِ الْإِیمَانِ وَ بِحَقِیقَةِ النِّفَاقِ.

القمی، ابی جعفر الصدوق، محمد بن علی بن الحسین بن بابویه (متوفای381هـ)، عیون أخبار الرضا (ع)، ج2، ص 227، ح 1، تحقیق: لاجوردى، مهدى‏، ناشر: نشر جهان‏ -  طهران، الطبعة : الأولى، سال چاپ: 1378 هـ .

ابن ابى نجران می گوید : حضرت رضا علیه السّلام به بعضی از یاران خود نامه‏اى نوشت و بر من خواند که این بود : ما شخص را چون ببینیم بشناسیم و بدانیم که آیا حقیقتا مؤمن است یا منافق.

بررسی سندی روایت «الکافی»

1) علی بن ابراهیم

علی بن إبراهیم بن هاشم أبو الحسن القمی‏ : ثقة فی الحدیث، ثبت، معتمد، صحیح المذهب‏.

النجاشی الأسدی الکوفی، ابوالعباس أحمد بن علی بن أحمد بن العباس (متوفاى450هـ)، فهرست أسماء مصنفی الشیعة المشتهر ب‍ رجال النجاشی، ص 260، تحقیق: السید موسی الشبیری الزنجانی، ناشر: مؤسسة النشر الاسلامی ـ قم، الطبعة: الخامسة، 1416هـ .

2) ابراهیم بن هاشم‏

أقول: لا ینبغی الشک فی وثاقة إبراهیم بن هاشم، و یدل على ذلک عدة أمور .....

الموسوی الخوئی، السید أبو القاسم (متوفاى1411هـ)، معجم رجال الحدیث وتفصیل طبقات الرواة، ج1، ص 291، الطبعة الخامسة، 1413هـ ـ 1992م.

3) عبد العزیز بن المهتدی

عبد العزیز بن المهتدی بن محمد
بن عبد العزیز الأشعری القمی ثقة.

النجاشی الأسدی الکوفی، ابوالعباس أحمد بن علی بن أحمد بن العباس (متوفاى450هـ)، فهرست أسماء مصنفی الشیعة المشتهر ب‍ رجال النجاشی، ص 245، تحقیق: السید موسی الشبیری الزنجانی، ناشر: مؤسسة النشر الاسلامی ـ قم، الطبعة: الخامسة، 1416هـ .

4) عبد الله بن جندب

عبد اللّه بن جندب البجلی‏
عربی کوفی، ثقة.

الطوسی، الشیخ ابوجعفر، محمد بن الحسن بن علی بن الحسن (متوفاى460هـ)، رجال الطوسی، ص 340، تحقیق: جواد القیومی الأصفهانی، ناشر: مؤسسة النشر الاسلامی ـ قم، الطبعة: الأولى، 1415هـ .

بررسی سندی روایت «عیون اخبار الرضا»

1) أبی (علی بن الحسین بن بابویه)

علی بن الحسین بن موسى بن بابویه القمی‏
أبو الحسن، شیخ القمیین فی عصره، و متقدمهم، و فقیههم، و ثقتهم.

النجاشی الأسدی الکوفی، ابوالعباس أحمد بن علی بن أحمد بن العباس (متوفاى450هـ)، فهرست أسماء مصنفی الشیعة المشتهر ب‍ رجال النجاشی،ص 261، تحقیق: السید موسی الشبیری الزنجانی، ناشر: مؤسسة النشر الاسلامی ـ قم، الطبعة: الخامسة، 1416هـ .

2) سعد بن عبد الله

[316] سعد [بن عبد اللّه‏]
سعد بن عبد اللّه القمی، یکنّى أبا القاسم، جلیل القدر، واسع الأخبار، کثیر التصانیف، ثقة.

الطوسی، الشیخ ابوجعفر، محمد بن الحسن بن علی بن الحسن (متوفاى460هـ)، الفهرست،ص 215، محقق: طباطبایى، عبد العزیز، ناشر: مکتبة المحقق الطباطبائی‏.

3) عبد الله بن عامر بن سعد

بر اساس نظر برخی از محققین وی در حقیقت «عبد الله بن عامر بن عمران» می باشد که احتمالا در اثر اشتباه نساخ یا موارد مشابه ، در این سند «عبد الله بن عامر بن سعد» درج شده است که چنین شخصی در کتب رجال ذکر نشده است اما در مشایخ «عبد الرحمن بن ابی نجران» ، «عبد الله بن عامر بن عمران» موجود است.

عبد الله بن عامر بن عمران بن أبی عمر الأشعری‏

أبو محمد شیخ من وجوه أصحابنا، ثقة.

النجاشی الأسدی الکوفی، ابوالعباس أحمد بن علی بن أحمد بن العباس (متوفاى450هـ)، فهرست أسماء مصنفی الشیعة المشتهر ب‍ رجال النجاشی، ص 218، تحقیق: السید موسی الشبیری الزنجانی، ناشر: مؤسسة النشر الاسلامی ـ قم، الطبعة: الخامسة، 1416هـ .

4) عبد الرحمن بن ابی نجران

عبد الرحمن بن أبی نجران‏
و اسمه عمرو بن مسلم- التمیمی مولى، کوفی، أبو الفضل، روى عن الرضا [علیه السلام‏]، و روى أبوه أبو نجران عن أبی عبد الله علیه السلام، و روى عن أبی نجران حنان، و کان عبد الرحمن ثقة ثقة معتمدا على ما یرویه.

النجاشی الأسدی الکوفی، ابوالعباس أحمد بن علی بن أحمد بن العباس (متوفاى450هـ)، فهرست أسماء مصنفی الشیعة المشتهر ب‍ رجال النجاشی، ص 235، تحقیق: السید موسی الشبیری الزنجانی، ناشر: مؤسسة النشر الاسلامی ـ قم، الطبعة: الخامسة، 1416هـ .