حقانیت شیعه و رد شبهات

مالک بن انس (امام مالکی مذهب ها) : ابو حنیفه (امام حنفی مذهب ها) سنت پیامبر را نقض می کند و همچون درد بی درمان است!


مخالفین شیعه در بسیاری از مواقع ادعا می کنند که در بین علمایشان با وجود مکاتب فقهی مختلف و برخی اختلاف نظرها، اختلاف شدیدی نبوده و وحدت عقیدتی خاصبی بین آنان برقرار است در حالی که بسیاری از علمای آن ها با الفاظ و عبارات تندی یکدیگر را خطاب کرده اند و تا مرز تکفیر نیز پیش رفته اند.از جمله ی نمونه ها، موضع گیری بسیاری از علمای مخالفین نسبت به ابوحنیفه – امام اعظم اهل سنت – است که در این مطلب یکی از اقوال مال بن انس (امام مالکی مذهب) را درباره ی او می خوانیم :

حَدَّثَنِی أَبُو الْفَضْلِ الْخُرَاسَانِیُّ، ثنا إِسْمَاعِیلُ بْنُ أَبِی أُوَیْسٍ، قَالَ: قَالَ لِی خَالِی مَالِکُ بْنُ أَنَسٍ " أَبُو حَنِیفَةَ مِنَ الدَّاءِ الْعُضَالِ وَقَالَ مَالِکٌ: أَبُو حَنِیفَةَ یَنْقُضُ السُّنَنَ.

السنة لعبد الله بن احمد،ج1،ص199،ر295 ط دار ابن القیم

اسماعیل بن ابی اویس می گوید که دایی ام مالک بن انس به من گفت ابوحنیفه از دردهای بی درمان (بیماری لا علاج) است و مالک گفت : ابوحنیفه سنت ها را نقض می کند.

حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِی دَاوُدَ، حَدَّثَنا الرَّبِیع بْن سُلَیْمَان الجیزی عن الحارث بْن مسکین عنِ ابْن الْقَاسِم، قَال: قَال مَالِک الداء العضال الهلاک فِی الدین، وأَبُو حنیفة من الداء العضال.

الکامل فی ضعفاء الرجال،ج7،ص6 ط دار الفکر

ابن القاسم می گوید که مالک بن انس گفت : بیماری لا علاج (درد بی درمان) هلاکت در دین است و ابوحنیفه بیماری لاعلاج است.

أَخْبَرَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ مَخْلَدٍ الْمُعَدَّلُ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ الْحَکِیمِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا الْقَاسِمُ بْنُ الْمُغِیرَةِ الْجَوْهَرِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُطَرِّفٌ أَبُو مُصْعَبٍ الأَصَمُّ، قَالَ: سُئِلَ مَالِکُ بْنُ أَنَسٍ عَنْ قَوْلِ عُمَرَ فِی الْعِرَاقَ: " بِهَا الدَّاءُ الْعُضَالُ "، قَالَ: الْهَلَکَةُ فِی الدِّینِ، وَمِنْهُمْ: أَبُو حَنِیفَةَ.

تاریخ بغداد،ج15،ص551 ط دار الغرب الاسلامی

مطرف نقل می کند که از مالک بن انس در مورد قول عمر در مورد عراق سوال شد که در آن بیماری لاعلاج است.مالک گفت : یعنی هلاکت در دین و از جمله ی آن ها ابوحنیفه است.

وقال جعفر: حَدَّثَنَا الحسن بن علی الحلوانی، قال: سمعت مطرفا، یقول: سمعت مالکا، یقول: الداء العضال: الهلاک فی الدین، وأبو حنیفة من الداء العضال.

تاریخ بغداد،ج15،ص552 ط دار الغرب الاسلامی

مطرف می گوید که شنیدم که مالک بن انس می گفت : بیماری لاعلاج ،هلاکت در دین است و ابوحنیفه بیماری لاعلاج است.

همانطور که ملاحظه می کنید، این روایت با چهار سند مختلف و از سه نفر نقل شده است و از این رو حتی ما را از بررسی سندی هم بی نیاز می سازد ولی جالب است بدانید که همه ی سندها نیز معتبر هستند هرچند که اگر همه ضعیف نیز می بودند، به واسطه ی کثرت اسناد و کثرت افرادی که این مطلب را از مالک بن انس نقل کرده اند مقبول واقع می شد.اما با این حال ما به صورت مختصر به بررسی اعتبار هر چهار سند می پردازیم.

سند اول :

حَدَّثَنِی أَبُو الْفَضْلِ الْخُرَاسَانِیُّ، ثنا إِسْمَاعِیلُ بْنُ أَبِی أُوَیْسٍ، قَالَ: قَالَ لِی خَالِی مَالِکُ بْنُ أَنَسٍ .....

السنة لعبد الله بن احمد،ج1، ص199،ر295 ط دار ابن القیم

حاتم بْن اللیث بْن الحارث بْن عَبْدِ الرَّحْمَنِ أَبُو الفضل الجوهری

سمع عَبْد اللَّهِ بْن مُوسَى وسعید بْن دَاوُدَ وإسماعیل بْن أبی أویس وإمامنا أَحْمَد فیما ذکره أَبُو مُحَمَّد الخلال وکان ثقة ثبتا متقنا حافظا روى عنه مُحَمَّد بْن مخلد ومات سنة اثنتین وستین ومائتین.

طبقات الحنابلة،ج1،ص248 ط دار المعرفة

الحَافِظُ، المُکْثِرُ، الثِّقَةُ .....

سیر اعلام النبلاء،ج12،ص519 ط موسسة الرسالة

وَکَانَ ثقة ثبتا، متقنا حافظا.

تاریخ بغداد،ج9،ص153 ط دار الغرب الاسلامی

http://library.islamweb.net/hadith/RawyDetails.php?RawyID=14110

إسماعیل بن عبد الله بن عبد الله بن أویس بن مالک بن أبى عامر الأصبحى ، أبو عبد الله بن أبى أویس المدنى

از راویان بخاری و مسلم است.

ابْنِ عَبْدِ اللهِ بنِ أُوَیْسِ بنِ مَالِکِ بنِ أَبِی عَامِرٍ، الإِمَامُ، الحَافِظُ الصَّدُوْقُ، أَبُو عَبْدِ اللهِ الأَصْبَحِیُّ، المَدَنِیُّ، أَخُو أَبِی بَکْرٍ عَبْدِ الحَمِیْدِ بنِ أَبِی أُوَیْسٍ.

سیر اعلام النبلاء،ج10،ص392 ط موسسة الرسالة

حدثنا عبد الرحمن أنا ابن أبی خیثمه فیما کتب إلی قال سمعت یحیى بن معین یقول: إسماعیل بن أبی أویس صدوق ضعیف العقل لیس بذلک سمعت أبی یقول إسماعیل بن أبی أویس محله الصدق وکان مغفلا.

الجرح والتعدیل لابن ابی حاتم،ج2،ص181 ط دائرة المعارف العثمانیة

وقال ابن أبی حاتم فیما ذکره صاحب «الکمال»: سألت أبی عنه فقال: کان من الثقات. وقال الخلیلی فی «الإرشاد»: قال أبو حاتم الرازی: کان ثبتا فی خاله.

إکمال تهذیب الکمال فی أسماء الرجال،ج2،ص184 ط الفاروق الحدیثة

http://library.islamweb.net/hadith/RawyDetails.php?RawyID=1040

* ممکن است برخی اشکال کنند که این راوی ضعیف است و برخی او را تضعیف کرده اند که در پاسخ می گوییم اولا اسماعیل بن ابی اویس از راویان صحیحین است و اگر قرار باشد که تضعیف او را بپذیریم بایستی روایات او در بخاری و ملم را نیز تضعیف کنیم.ثانیا همانطوری که در بالا مشاهده کردید در "اکمال تهذیب الکمال" از قول ابو حاتم رازی نقل شده که "اسماعیل بن ابی اویس" در روایاتش از دایی خود یعنی "مالک بن انس" ، " ثبت " است.با این حساب ما حتی اگر تضعیف کلی این راوی را نیز بپذیریم، این خلل و اشکالی به صحت نقلش از مالک بن انس وارد نمی کند و در سند مطرح شده نز او از مالک بن انس روایت نقل کرده است.

سند دوم :

حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِی دَاوُدَ، حَدَّثَنا الرَّبِیع بْن سُلَیْمَان الجیزی عن الحارث بْن مسکین عنِ ابْن الْقَاسِم .....

الکامل فی ضعفاء الرجال،ج7،ص6 ط دار الفکر

عبد الله بن سلیمان بن الأشعث بن إسحاق بن بشیر بن عمرو بن عمران أبو بکر ابن أبی داود الأزدی

عبد الله بن سلیمان بن الأشعث السجستانی، أبو بکر الحافظ الثقة، صاحب التصانیف.

میزان الاعتدال،ج2،ص433 ط دار المعرفة

وَقَالَ أَبُو عبد الرحمن السلمی: سألت الدارقطنی عن أَبِی بکر بْن أَبِی داود فَقَالَ: ثقة.

طبقات الحنابلة،ج2،ص52 ط دار المعرفة

http://library.islamweb.net/hadith/RawyDetails.php?RawyID=22334

الربیع بن سلیمان بن داود الجیزى ، أبو محمد الأزدى مولاهم ، المصرى الأعرج

قال أَبُو سَعِید بْن یونس: کَانَ ثقة، توفی یوم الأحد للیلتین بقیتا من ذی الحجه سنة ست وخمسین ومئتین. وَقَال أبو بکر الخطیب: کان ثقة.

تهذیب الکمال،ج9،ص87 ط موسسة الرسالة

وکان حَسَن الحدیث صدوقًا.

تاریخ الاسلام،ج6،ص79 ط دار الغرب الاسلامی

http://library.islamweb.net/hadith/RawyDetails.php?RawyID=1409

الحارث بن مسکین بن محمد بن یوسف الأموى ، أبو عمرو المصرى الفقیه ، مولى محمد بن زبان بن عبد العزیز بن مروان بن الحکم

الإِمَامُ، العَلاَّمَةُ، الفَقِیْهُ، المُحَدِّثُ، الثَّبْتُ، قَاضِیَ القُضَاةِ بِمِصْرَ، أَبُو عَمْرٍو، مَوْلَى زَبَّانَ ابنِ الأَمِیْرِ عَبْدِ العَزِیْزِ بنِ مَرْوَانَ، الأُمَوِیُّ، المِصْرِیُّ.

سیر اعلام النبلاء،ج12،ص54 ط موسسة الرسالة

الحافظ الفقیه العلامة، روى عنه أبو داود والنسائی. قال الخطیب: کان فقیهًا على مذهب مالک. ثقة فی الحدیث، ثبتا. وله تصانیف.

حسن المحاضرة فی تاریخ مصر والقاهرة،ج1،ص308 ط دار احیاء الکتب العربیة

وَقَال النَّسَائی: ثقة، مأمون.

تهذیب الکمال،ج5،ص283 ط موسسة الرسالة

http://library.islamweb.net/hadith/RawyDetails.php?RawyID=1219

عبد الرحمن بن القاسم بن خالد بن جنادة العتقى ، أبو عبد الله المصرى ، الفقیه

قَالَ النَّسَائِیُّ: ثِقَةٌ، مَأْمُوْنٌ.

سیر اعلام النبلاء،ج9،ص121 ط موسسة الرسالة

روى عنه: یحیى بن بُکیر، وعبد الرحمن بن أبی الغَمْر، والحارث بن مسکین المصریون، وکان ثقة.

تجرید الأسماء والکنى المذکورة فی کتاب المتفق والمفترق للخطیب البغدادی،ج2،ص50 ط مرکز النعمان

http://library.islamweb.net/hadith/RawyDetails.php?RawyID=4311

سند سوم :

أَخْبَرَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ مَخْلَدٍ الْمُعَدَّلُ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ الْحَکِیمِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا الْقَاسِمُ بْنُ الْمُغِیرَةِ الْجَوْهَرِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُطَرِّفٌ أَبُو مُصْعَبٍ الأَصَمُّ .....

تاریخ بغداد،ج15،ص551 ط دار الغرب الاسلامی

إِبْرَاهِیم بن مخلد الطالقانی ،ابو اسحاق المعدل

رتبته عند ابن حجر :  صدوق

http://library.islamweb.net/hadith/RawyDetails.php?RawyID=883

مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ الْحَکِیمِیُّ

قال الخطیب: سألت البرقانی عنه فقال: ثقة إلا أنه یروی مناکیر. قال الخطیب وقد اعتبرت أنا حدیثه فقل ما رأیت فیه منکرا.

الثقات ممن لم یقع فی الکتب الستة،ج8،ص114 ط مرکز النعمان

http://library.islamweb.net/hadith/RawyDetails.php?RawyID=28195

قاسم بن عبد الله بن المغیرة، ابو محمد الجوهری

أَخْبَرَنِی الحسن بْن أبی طالب، عَنْ أبی الحسن الدارقطنی، قَالَ: قاسم بْن عبد اللَّه بْن المغیرة أَبُو مُحَمَّد الجوهری ثقة مأمون.

تاریخ بغداد،ج14،ص432 ط دار الغرب الاسلامی

http://library.islamweb.net/hadith/RawyDetails.php?RawyID=26644

مطرف بن عبد الله بن مطرف بن سلیمان بن یسار الیسارى الهلالى ، أبو مصعب المدنى ، مولى میمونة
روى له :  خ ت ق  ( البخاری - الترمذی - ابن ماجه )
رتبته عند ابن حجر :  ثقة لم یصب ابن عدى فى تضعیفه

http://library.islamweb.net/hadith/RawyDetails.php?RawyID=7532

این راوی نیز از روات بخاری است و ممکن است برخی به این اشاره کنند که ابن عدی در الکامل گفته او از مالک مناکیر نقل می کند اما در پاسخ می گوییم که اولا نقل مناکیر، جرح مفسر نیست و به وثاقت راوی خدشه ای وارد نمی کند و ثانیا وقتی دو نفر دیگر نیز علاوه بر این راوی همین قول را از مالک نقل کرده اند، نکارت این قول از بین می رود.(همچنین بسیاری از ومحققین و علمای مخالفین،نقل مطرف از مالک را تصحیح کرده اند)

سند چهارم :

وقال جعفر: حَدَّثَنَا الحسن بن علی الحلوانی، قال: سمعت مطرفا .....

تاریخ بغداد،ج15،ص552 ط دار الغرب الاسلامی

(البته در این سند واسطه ی بین خطیب بغدادی و جعفر بنا بر سند قبلی و برای اختصار حذف شده که واسطه ها ابن رزق و ابو بکر الشافعی هستند که ثقه می باشند)

جعفر بن محمد بن الحسن بن المستفاض أبو بکر الفریابی القاضی

الإِمَامُ، الحَافِظُ، الثَّبْتُ .....

سیر اعلام النبلاء،ج14،ص96 ط موسسة الرسالة

وکان ثقة حجة.

تاریخ الاسلام،ج7،ص31 ط دار الغرب الاسلامی

http://library.islamweb.net/hadith/RawyDetails.php?RawyID=13810

الحسن بن على بن محمد الهذلى الخلال ، أبو على

روى له :  خ م د ت ق  ( البخاری - مسلم - أبو داود - الترمذی - ابن ماجه )
رتبته عند ابن حجر :  ثقة حافظ له تصانیف
رتبته عند الذهبی :  ثبت حجة

الإِمَامُ، الحَافِظُ، الصَّدُوْقُ .....

سیر اعلام النبلاء،ج11،ص398 ط موسسة الرسالة

http://library.islamweb.net/hadith/RawyDetails.php?RawyID=1284

بشار عواد معروف وهابی نیز این سند را صحیح دانسته است.

نتیجه آن که این روایت با چهار سند مختلف نقل شده و در صحت آن هیچ شک و شبهه ای نیست و مطابق این روایت، مالک بن انس،امام مالکی مذهب ها،ابو حنیفه را همچون درد بی درمان و عامل هلاکت در دین می دانسته است.