ارث بردن انبیاء مطابق آیه ی 6 سوره ی مریم (رد ادعای باطل عدم ارث به جا گذاشتن انبیاء)
ارث بردن انبیاء مطابق آیه ی 6 سوره ی مریم (رد ادعای باطل عدم ارث به جا گذاشتن انبیاء)
یکی از مسلمات تاریخی غصب میراث حضرت فاطمه سلام الله علیهاست که حق مسلم حضرت فاطمه سلام الله علیها بود اما آن را با یک دروغ و یک ادعای باطل از ایشان غصب کردند.ادعای باطلی که مخالفین و دشمنان حضرت فاطمه (س) به آن استدلال کردند این است که انبیاء از خود ارث به جا نمی گذارند.بطلان این ادعا از راه های گوناگونی ثابت می گردد که ما در این مطلب به یکی از آن ها اشاره می کنیم.
ابتدا به این آیه از قرآن کریم دقت کنید :
وَإِنِّی خِفْتُ الْمَوَالِیَ مِن وَرَائِی وَکَانَتِ امْرَأَتِی عَاقِرًا فَهَبْ لِی مِن لَّدُنکَ وَلِیًّا (5) یَرِثُنِی وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِیًّا (6)
سوره ی مریم،آیه ی 5و6
{حضرت زکریا گفت} و من پس از خویشتن از بستگانم بیمناکم و زنم نازاست پس از جانب خود ولى [و جانشینى] به من ببخش (5) که از من ارث برد و از خاندان یعقوب [نیز] ارث برد و او را اى پروردگار من پسندیده گردان (6)
مطابق آیات فوق به خوبی مشخص می شود که انبیاء نیز همچون سایر انسان ها ارث می برند و از خود ارث به جای می گذارند و در این زمینه تفاوتی با سایر انسان ها ندارند و بطلان ادعای "انبیاء از خود ارثی به جای نمی گذارند" با استفاده از این آیه نیز روشن می شود.(آیات و روایات و دلایل متعددی در رد این ادعای باطل وجود دارد)
علمای مخالفین شیعه وقتی دیدند که این آیه و معنای آن می تواند حقانیت حضرت فاطمه سلام الله علیها و بطلان خلافت غاصبین خلافت و غاصبین فدک را به خوبی روشن سازد روی به تحریف معنای آیه آوردند و سعی کردند میراث را تنها به معنای نبوت و علم نشان دهند.اما غافل از این مورد که برخی از علمای اهل سنت صریحا به این نکته اشاره کرده اند که منظور از ارث در آیات فوق می تواند ارث مالی و مادی باشد.
قبل از این که اقوال این دسته از علمای مخالفین را برایتان نقل کنیم،به دو نکته اشاره می کنیم :
1. اینکه منظور از ارث در آیات فوق نبوت و علم باشد (بر فرض قبول ادعای برخی از مخالفین) هیچ تضاد و مخالفتی با این مطلب ندارد که منظور از ارث،اموال مادی و مالی نیز باشد بلکه تمام این ها قابل جمع با یکدیگر هستند چرا که ارث در این جا یک واژه ی عام است.نکته ی مهم این که حتی یک اشاره در قرآن نداریم که انبیاء مشمول ارث مالی نمی شوند.
2. اگر بخواهیم طبق ادعای ابن تیمیه و اتباع این تیمیه و امثال بن باز و بن عثیمین پیش برویم،بایستی معنای ارث در آیه ی فوق را ابتدا ارث مالی در نظر بگیریم چون از نظر وهابیون در قرآن (و حتی در زبان عربی!!!) اصلا مجاز وجود ندارد!!!
اکنون اقوال علمای مخالفین در مورد اینکه منظور از ارث در آیات فوق می تواند ارث مالی نیز باشد را می خوانیم:
سفیان فی قوله ویرث من آل یعقوب یَرِثُنِی الْمَالَ وَیَرِثُ مِنْ آلِ یعقوب النبوة.
تفسیر سفیان الثوری،ص181 ط دار الکتب العلمیة
سفیان ثوری در مورد آیه گفته است که منظور حضرت زکریا این است که از من ارث مالی ببرد و از آل یعقوب نبوت را به ارث ببرد.
محقق کتاب نیز در حاشیه می نویسد :
وهو قول ابن عباس وابی صالح والحسن والسدی وزید بن اسلم ومجاهد والشعبی والضحاک کما فی الطبری.
تفسیر سفیان الثوری،ص181 ط دار الکتب العلمیة
و این قول ابن عباس و ابی صالح و حسن بصری و سدی و زید بن اسلم و مجاهد و شعبی و ضحاک است همانطور که در تفسیر طبری ذکر شده است.
در تفسیر طبری نیز از قول ابی صالح با سه سند نقل شده است که منظور از ارث در آیه ی مذکور،ارث مالی است.
حَدَّثَنَا أَبُو کُرَیْبٍ، قَالَ: ثنا جَابِرُ بْنُ نُوحٍ، عَنْ إِسْمَاعِیلَ، عَنْ أَبِی صَالِحٍ، قَوْلُهُ {یَرِثُنِی وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ} [مریم: 6] یَقُولُ: یَرِثُ مَالِی، وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ النُّبُوَّةَ.
حَدَّثَنَا مُجَاهِدٌ، قَالَ: ثنا یَزِیدُ، قَالَ: أَخْبَرَنَا إِسْمَاعِیلُ، عَنْ أَبِی صَالِحٍ فِی قَوْلِهِ {یَرِثُنِی وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ} [مریم: 6] قَالَ: یَرِثُ مَالِی، وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ النُّبُوَّةَ.
حَدَّثَنِی یَعْقُوبُ، قَالَ: ثنا هُشَیْمٌ، قَالَ: أَخْبَرَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ أَبِی خَالِدٍ، عَنْ أَبِی صَالِحٍ، فِی قَوْلِهِ {یَرِثُنِی وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ} [مریم: 6] قَالَ: یَرِثُنِی مَالِی، وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ النُّبُوَّةَ.
تفسیر الطبری،ج15،ص458 ط دار هجر
تفسیر ابن کثیر،ج5،ص213 ط دار طیبة
در تفسیر سمرقندی (بحر العلوم) چنین می خوانیم :
وقال عکرمة: یرثنی مالی، ویرث من آل یعقوب النبوة، وهکذا قال الضحاک.
تفسیر السمرقندی،ج2،ص318 ط دار الکتب العلمیة
و عکرمه گفته است : منظور این است که حضرت زکریا گفته است اموالم را ارث ببرد و از آل یعقوب نبوت را ارث ببرد و ضحاک نیز چنین گفته است.
در تفسیر ماوردی می خوانیم :
أحدها: یرثنی مالی ویرث من آل یعقوب النبوة، قاله أبو صالح.
تفسیر الماوردی،ج3،ص355 ط دار الکتب العلمیة
یکی از وجوه در معنای آیه این است که منظور این است که حضرت زکریا گفته است مالم را ارث ببرد و از آل یعقوب نبوت را ارث ببرد و ابوصالح اینطور گفته است.
در تفسیر بغوی می خوانیم :
وَاخْتَلَفُوا فِی هَذَا الْإِرْثِ؛ قَالَ الْحَسَنُ: مَعْنَاهُ یَرِثُنِی مَالِی وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ النُّبُوَّةَ والْحُبُورَةَ.
تفسیر البغوی،ج5،ص218 ط دار طیبة
و در مورد منظور ارث در آیه مفسرین و علماء اختلاف کرده اند و حسن بصری گفته است یعنی مال من را به ارث ببرد و از آل یعقوب نبوت و جانشینی را ارث ببرد.
ابن الجوزی در زاد المسیر می نویسد :
وفی المراد بهذا المیراث أربعة أقوال : أحدها: یَرِثنی مالی، ویرث من آل یعقوب النبوَّة، رواه عکرمة عن ابن عباس، وبه قال أبو صالح.
زاد المسیر فی علم التفسیر،ص 877 ط المکتب الاسلامی
در مورد منظور از ارث در آیه چهار قول وجود دارد و یکی از آن ها این است که حضرت زکریا گفته است مالم را به ارث ببرد و از آل یعقوب نبوت را به ارث ببرد.عکرمه از ابن عباس این را روایت کرده است و ابوصالح هم چنین گفته است.
ابن عادل دمشقی نیز می نویسد :
واختلفُوا ما المرادُ بالمیراثِ، فقال ابنُ عبَّاس، والحسنُ، والضحاک: وراثةُ المالِ فی الموضعین.
اللباب فی علوم الکتاب،ج13،ص13 ط دار طیبة
و در مورد منظور ارث در آیه اختلاف شده است و ابن عباس و حسن بصری و ضحاک گفته اند که منظور در هر دو جا وراثت مال است.
در تفسیر النیسابوری نیز می خوانیم :
واختلفوا أیضا فی الوراثة فعن ابن عباس والحسن والضحاک: هی وراثة المال.
تفسیر النیسابوری،ج4،ص470 ط دار الکتب العلمیة
و در مورد معنای وراثت اختلاف شده است و از ابن عباس و حسن بصری و ضحاک گفته شده است که منظور وراثت مال است.
سیوطی نیز در تفسیرش از قول ابن عباس و عکرمه و ابوصالح وراثت مالی را نقل می کند :
وَأخرج الْفرْیَابِیّ عَن ابْن عَبَّاس قَالَ: کَانَ زَکَرِیَّا لَا یُولد لَهُ فَسَأَلَ ربه فَقَالَ: {فَهَب لی من لَدُنْک ولیا یَرِثنِی وَیَرِث من آل یَعْقُوب} قَالَ: یَرِثنِی مَالِی وَیَرِث من آل یَعْقُوب النُّبُوَّة.
وأخرج ابن أبی شیبة وابن المنذر عن مجاهد وعکرمة فی قوله : ( یرثنی ویرث منءال یعقوب ) . قال : یرثنی مالی ویرث من آل یعقوب النبوة.
وأخرج عبد بن حمید عن أبی صالح فی قوله : ( إنی خفت الموالی من وراءی ) . قال : خاف موالی الکلالة وقوله : ( یرثنی ویرث من ءال یعقوب ) . قال : یرثنی مالی ویرث من آل یعقوب النبوة.
الدر المنثور،ج10،ص12و13 ط دار هجر
در تفسیر البحر المدید می خوانیم :
وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ النبوة والمُلک والمال.
البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید،ج3،ص320 ط دار الکتب العلمیة
و از آل یعقوب نبوت و مال را به ارث می برد.
در معانی القرآن نحاس نیز می خوانیم :
وروى عن داود بن أبی هند عن الحسن یرثنی ای یرث مالی ویرث من آل یعقوب النبوة.
معانی القرآن للنحاس،ج4،ص311 ط جامعة ام القری
و داود بن ابی هند از حسن بصری نقل کرده است که حسن بصری گفته است آیه یعنی این که مالم را به ارث ببرد و نبوت را از آل یعقوب ببرد.
بدر الدین عینی نیز در عمدة القاری می نویسد :
قَوْله: (وَیَرِث من آل یَعْقُوب) ، قَالَ ابْن عَبَّاس: یَرِثنِی مَالِی وَیَرِث من آل یَعْقُوب النُّبُوَّة.
عمدة القاری،ج16،ص20 ط دار الفکر
ابن عباس در مورد آیه گفته است یعنی این که مالم را به ارث ببرد و از آل یعقوب نبوت را به ارث ببرد.
سخن مهم فخر رازی و قرطبی و ابن عطیه در مورد مفهوم آیه :
فخر رازی :
فخر رازی در مورد آیه ی مذکور این چنین می نویسد :
أَحَدُهَا: أَنَّ الْمُرَادَ بِالْمِیرَاثِ فِی الْمَوْضِعَیْنِ هُوَ وِرَاثَةُ الْمَالِ وَهَذَا قَوْلُ ابْنِ عَبَّاسٍ وَالْحَسَنِ وَالضَّحَّاکِ.
تفسیر الرازی،ج21،ص5184 ط دار الفکر
یکی از اقوال در مورد آیه این است که منظور از ارث در هر دو قسمت ارث مالی است و این قول ابن عباس و حسن بصری و ضحاک است.
وَاعْلَمْ أَنَّ هَذِهِ الرِّوَایَاتِ تَرْجِعُ إِلَى أَحَدِ أُمُورٍ خَمْسَةٍ وَهِیَ الْمَالُ وَمَنْصِبُ الْحُبُورَةِ وَالْعِلْمُ وَالنُّبُوَّةُ وَالسِّیرَةُ الْحَسَنَةُ وَلَفْظُ الْإِرْثِ مُسْتَعْمَلٌ فِی کُلِّهَا أَمَّا فِی المال فلقوله تعالى: أَوْرَثَکُمْ أَرْضَهُمْ وَدِیارَهُمْ وَأَمْوالَهُمْ [الْأَحْزَابِ: 27] .....
تفسیر الرازی،ج21،ص5184 ط دار الفکر
و بدان که این اقوال و روایات به یکی از این پنج امر بر می گردد و آن مال و جانشینی و علم و نبوت و سیره ی حسنه است و لفظ ارث در تمام این موارد مورد استفاده قرار گرفته اما در مورد مال : أَوْرَثَکُمْ أَرْضَهُمْ وَدِیارَهُمْ وَأَمْوالَهُمْ [الْأَحْزَابِ: 27]
فَقَوْلُهُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: " رَحِمَ اللَّهُ زَکَرِیَّا مَا کَانَ لَهُ مَنْ یَرِثُهُ " وَظَاهِرُهُ یَدُلُّ عَلَى أَنَّ الْمُرَادَ إِرْثُ الْمَالِ وَأَمَّا الْمَعْقُولُ فَمِنْ وَجْهَیْنِ. الْأَوَّلُ: أَنَّ الْعِلْمَ وَالسِّیرَةَ وَالنُّبُوَّةَ لَا تُورَثُ بَلْ لَا تَحْصُلُ إِلَّا بِالِاکْتِسَابِ فَوَجَبَ حَمْلُهُ عَلَى الْمَالِ. الثَّانِی: أَنَّهُ قَالَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِیًّا وَلَوْ کَانَ الْمُرَادُ مِنَ الْإِرْثِ إِرْثَ النُّبُوَّةِ لَکَانَ قَدْ سَأَلَ جَعْلَ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ رَضِیًّا وَهُوَ غَیْرُ جَائِزٍ لِأَنَّ النَّبِیَّ لَا یَکُونُ إِلَّا رَضِیًّا مَعْصُومًا.
تفسیر الرازی،ج21،ص5184 ط دار الفکر
اما این قول پیامبر که " خدا زکریا را رحمت کند،کسی را نداشت که از او ارث ببرد " ظاهر این کلام بر این دلالت می کند که منظور ارث مالی است و اما قول معقول از دو وجه این است که اولا : علم و سیره و نبوت به ارث نمی رسد بلکه فقط اکتسابی است پس لازم است که این کلام حمل بر مال شود. ثانیا : حضرت زکریا گفت که خدایا آن را پسندیده گردان و اگر منظور از ارث،ارث نبوت می بود یعنی این که از خدا خواسته بوده که خداوند قرار دادن نبوت را پسندیده قرار دهد و این جائز نیست زیرا نبی همیشه پسندیده و معصوم است.
قرطبی :
قرطبی نیز کلام مهمی در مورد آیه و دلالت آن دارد :
وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ" فَلِلْعُلَمَاءِ فِیهِ ثَلَاثَةُ أَجْوِبَةٍ، قیل: هی وراثة نبوة. وقیل: هی وِرَاثَةُ حِکْمَةٍ. وَقِیلَ: هِیَ وِرَاثَةُ مَالٍ.
تفسیر القرطبی،ج13،ص415 ط موسسة الرسالة
و علماء در مورد " ویرث من آل یعقوب " سه قول دارند : گفته شده است که وراثت نبوت است و گفته شده که وراثت حکمت است و گفته شده که وراثت مال است.
فَأَمَّا قَوْلُهُمْ وِرَاثَةُ نُبُوَّةٍ فَمُحَالٌ، لِأَنَّ النُّبُوَّةَ لَا تُورَثُ .....
تفسیر القرطبی،ج13،ص415 ط موسسة الرسالة
اما قول آنان در مورد وراثت نبوت این محال است چرا که نبوت به ارث نمی رسد .....
وَأَمَّا وِرَاثَةُ الْمَالِ فَلَا یَمْتَنِعُ، وَإِنْ کَانَ قَوْمٌ قَدْ أَنْکَرُوهُ لِقَوْلِ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: (لَا نُورَثُ مَا تَرَکْنَا صَدَقَةٌ) فَهَذَا لَا حُجَّةَ فِیهِ.
تفسیر القرطبی،ج13،ص415 ط موسسة الرسالة
و اما وراثت مال هم ممکن است و اگر چه گروهی به خاطر قول پیامبر " ما از خود ارث به جا نمی گذاریم و آن چه از ما باقی می ماند صدقه است " این را انکار کرده اند اما حجتی در این قول نیست.
ابن عطیة :
فقال ابن عباس ومجاهد وقتادة وأبو صالح خاف أن یرثوا ماله .....
تفسیر ابن عطیة،ج4،ص4 ط دار الکتب العلمیة
ابن عباس و مجاهد و قتادة و ابوصالح گفته اند که حضرت زکریا ترسید که دیگران مالش را به ارث ببرند .....
والأکثر من المفسرین على أنه أراد وراثة المال .....
تفسیر ابن عطیة،ج4،ص5 ط دار الکتب العلمیة
اکثر مفسرین بر این اعتقاد هستند که منظور وراثت مال است .....
برای مشاهده ی اسکن کتب به لینک زیر مراجعه کنید :
